Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, Eti Maden’in bor cevherlerini katma değeri yüksek ürünlere dönüştürüp, 2 milyon 630 ton rafine bor satışıyla rekor kırdığını hatırlatarak, “Bu rekor da ülkemize 1 milyar 30 milyon dolar kazandırmıştı. Bu yıl kendi rekorunu kıran Eti Maden, yüzde 95 kapasiteyle çalışarak tam 2 milyon 650 bin ton rafine bor satışı yaparak, ülkemize 1 milyar 300 milyon dolar kazanç sağlamıştır” dedi.
Dünya bor piyasasının yüzde 62’sine sahip olan Türkiye’de bor madeninden daha fazla katma değer elde etmek için atılacak adımlar, üretimden pazarlamaya, tedarikten araştırma-geliştirmeye (Ar-Ge) kadar tüm konuları hem akademik hem de sektör gözüyle ele alan 2. Bor Çalıştayı, Eti Maden Genel Müdürlüğü'nün ev sahipliğinde gerçekleştirildi.
Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez burada yaptığı konuşmada, Türkiye’nin bor üretiminde ve ihracatında lider ülke olduğunu belirterek, “Biliyorum bu cümleyi daha önce defalarca duydunuz. Hocalarımız akademik çalışmalarında, sektör temsilcilerimiz raporlarında bu cümleye defalarca yer verdi. Sadece üretmek ve ihraç etmek bir ürün için yeterli mi? Elbette değil. Ürünü zenginleştiren, ona değer katan, onu diğerlerinden ayıran en önemli şey aslında üretim öncesinde Ar-Ge ile inovasyonla başlıyor” dedi.
“Türkiye, artık teknolojiyi tüketen değil, üreten ülke olma sınıfına geçiyor”
Bakan Dönmez, bor cevherini bor karbüre, ferrobora, lityuma dönüştüren şeyin teknoloji alanında belirledikleri değişim ve dönüşüm hedefi olduğunu ifade ederek, “Aslında sadece bor da değil, enerjide ve diğer bütün alanlarda Türkiye, artık teknolojiyi tüketen değil, üreten ülke olma sınıfına geçiyor. Dünyadaki rekabet bir zamanlar daha fazla üretim üzerindeydi, şimdi ise teknoloji geliştirme üzerine” diye konuştu.
“Türkiye Yüzyılı borun ve bor teknolojilerinin yüzyılı olacak”
Bakan Dönmez, daha fazla üretimin neden olduğu sorunlarla bugün daha fazla yüz yüze geldiklerini aktararak, “İklim değişikliği, kuraklaşma, afetler başta olmak üzere dünya, bugün her zamankinden daha fazla krizle karşı karşıya. Bu durumu çözecek en önemli faktör akıllı ve sorumlu üretim anlayışıdır. Bu nedenle yerli ve milli teknolojiyi üretmek, geliştirmek ve ihraç etmek zorundayız. Türkiye Yüzyılı, madenciliğin yüzyılı olacak. Türkiye Yüzyılı borun ve bor teknolojilerinin yüzyılı olacak. Uç ürün üretimi ve ticaretine öncelik verdiğimiz bir dönem olacak” değerlendirmesini yaptı.
“Eti Maden kendi rekorunu kırarak, 2 milyon 650 bin ton rafine bor satışı ile ülkemize 1 milyar 300 milyon dolar kazanç sağlamıştır”
Dönmez, Eti Maden’in geçtiğimiz yıl bor cevherlerini katma değeri yüksek ürünlere dönüştürerek 2 milyon 630 ton rafine bor satışıyla rekor kırdığını hatırlatarak, “Bu rekor da ülkemize 1 milyar 30 milyon dolar kazandırmıştı. Bu yıl kendi rekorunu kıran Eti Maden, yüzde 95 kapasiteyle çalışarak tam 2 milyon 650 bin ton rafine bor satışı yaparak ülkemize 1 milyar 300 milyon dolar kazanç sağlamıştır. Emeği geçen tüm çalışanlarıma bakanlığımız adına şükranlarımı sunuyorum. İnşallah Eti Maden Cumhuriyetimizin yüzüncü yılında da yeni bir rekorla bu rakamları da aşacaktır” ifadelerini kullandı.
“2023’ün ilk ayında bin ton kapasiteli bor karbür tesisimizi devreye alıyoruz”
Bakan Dönmez, Eti Maden’in katma değerli bor satışı konusunda öncü ve örnek bir kuruluş olduğunu belirterek, şunları söyledi:
“Borda uç ürün odaklı yeni stratejimizle bor karbür, ferrobor ve lityum tesislerimizi hayata geçirdik. 2023’ün ilk ayında bin ton kapasiteli bor karbür tesisimizi Bandırma’da devreye alacağız. 3 yıl önce temelini atmıştık. Pandemi döneminde tedarik sıkıntısına rağmen tesisimizin inşası yavaşlasa da durmadı. Biliyorsunuz o dönemde yurt dışından bir parça getirmek bile neredeyse imkansızdı. Hamdolsun artık tesisimizi açacak aşamaya geldik. Milli savunma alanında ve yurt dışı piyasalarda oldukça önemli olan, aşınmaya dayanıklı makine parçalarının üretiminde ve nükleer santrallerde kullanılan bor karbürün artık yeni adresi Türkiye olacak. Kütahya Emet’te 5 bin ton üretim kapasiteli yeni bor karbür tesisinin projesine de başlıyoruz.”
“Eskişehir'de Kırka’daki lityum karbonat tesisinin temelini en kısa zamanda atacağız”
2023 Ocak ayında yıllık 600 ton üretim yapacak Kırka’daki lityum karbonat tesisinin ihalesini gerçekleştireceklerini kaydeden Bakan Dönmez, “En kısa zamanda da inşallah tesisimizin temelini atacağız. İlerleyen zamanlarda Bandırma’da yıllık 100 ton üretecek ikinci lityum karbonat tesisimizin temelini atacağız. Böylece her iki tesisimizde yıllık 700 tonluk lityum üreterek, Türkiye’nin lityum ihtiyacının yüzde 50’sini yurt içinde, Eti Maden’in tesislerinde üreteceğiz” dedi.
“Eskişehir Beyliokova'daki nadir toprak elementi rezervlerini işleyecek pilot tesisi 2023’ün Şubat ayında devreye alacağız”
Bakan Dönmez, Beylikova’da ilk etapta yıllık bin 200 ton cevher işleyecek bir pilot tesis kuracakları bilgisini vererek, “Tesisimizi inşallah 2023’ün Şubat’ında bitirip devreye alacağız. Buradaki Ar-Ge çalışmalarını tamamladıktan sonra da endüstriyel üretim tesisinin inşaatına hızla başlayacağız. Endüstriyel tesis tam kapasiteye ulaştığında yıllık 570 bin ton cevher işleyeceğiz” diye konuştu.
Eskişehir’in Beylikova ilçesinde 694 milyon ton nadir toprak elementi rezervi keşfedilmişti. 17 farklı toprak elementinin bulunduğu rezerv, dünyada Çin’in 800 milyon tonluk rezervinin ardından ikinci en büyük rezerv olarak kayda geçmişti. Nadir toprak elementleri, fiber optikten uydu haberleşmesine, akıllı füzelerden yakıt hücrelerine kadar 20’den fazla alanda kullanılıyor.
“2023’te cumhuriyet tarihimizin en büyük projelerini devreye alacağız”
2023’ün hem enerjide hem de madencilikte önemli başarılara imza atılan bir yıl olacağını ifade eden Bakan Dönmez, “Cumhuriyetimizin yüzüncü yılında Karadeniz gazı, Akkuyu Nükleer Enerji Santrali, Tuz Gölü Doğal Gaz Depolama Tesisi, ferrobor ve bor karbür tesisimiz başta olmak üzere cumhuriyet tarihimizin en büyük projelerini devreye alacağız. Karadeniz’de yeni keşif ve değerlemeyle 710 milyar metreküpe ulaşan yerli gazımızın miktarını artırmak için yeni sondajlar yapacağız. Akkuyu’nun ilk reaktörünü inşallah devreye alarak enerji sepetimizi çeşitlendireceğiz. Tuz Gölü Doğal Gaz Depolama Tesisimizin genişletme fazıyla arz güvenliğimizin esnekliğini artıracağız” ifadelerine yer verdi.
“Uzun bir süredir konuşulan gaz merkezi konusunda da ilk adımlarımızı inşallah 2023’te atacağız”
Bor karbür ve ferrobor tesisinin açılışıyla Türkiye’nin bor alanındaki ağırlığının artacağını belirten Bakan Dönmez, “Uzun bir süredir konuşulan gaz merkezi konusunda da ilk adımlarımızı inşallah 2023’te atacağız. Bu konudaki yol haritamızı kamuoyuyla paylaşacağız. Üretimden ticarete kadar her değer zincirinde Türkiye’yi gerçek bir doğal gaz merkezi haline getireceğiz inşallah” dedi.
Konuşmaların ardından Eti Maden Genel Müdürü Keleşer, 2. Bor Çalıştayı anısına Bakan Dönmez’e üzerinde boru temsilen “göz bebeğimiz” yazılı bir tablo hediye etti. Daha sonra Eti Maden ve FİGES Mühendislik iş birliğinde üretilen Olo Mobility marka e-skuter tanıtıldı. Yüzde yüz yerli olan söz konusu e-skuter, bor atıklarından üretilen lityum pil ile çalışıyor.
Çalıştay, verilen kahve arasının ardından gündem konuşmaları ile devam etti. Çalıştaya Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Fatih Dönmez, Eti Maden Genel Müdürü Serkan Keleşer, Türkiye Enerji, Nükleer ve Maden Araştırma Kurumu (TENMAK) Başkanı Abdulkadir Balıkçı ve çok sayıda akademisyen ile sektör temsilcisi katıldı.