Rusya'nın Ukrayna'ya savaş açmasının ardından Avrupa Birliği ve Amerika Birleşik Devletleri, başta Rus oligarklar olmak üzere toplam 680 kişi ve 53 kuruma mali yaptırım uygulama yönünde kararlar aldı.
Enerji, finans ve petrol gibi bir çok sektörde sahip oldukları dev şirketlerle ön planda olan, dünyanın en zengin insanları listesinde üst sıralarda yer alan Rus oligarklar bir anda dünya gündemine oturdu. Yaptırımlar kapsamında çok sayıda Rus kökenli zengin işadamının AB ülkelerindeki hesapları donduruldu, seyahat yasakları getirildi, işadamlarının milyarlarca dolarlık dev yatlarına el konuldu.
Yaptırım uygulanan Rus zenginlerinin aralarında Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'e çok yakın isimler de yer alıyor.
Peki yaptırımların hedefindeki Rus oligarklar kimler, servetleri ne kadar, Putin ile ilişkileri ve dünya siyasetindeki güçleri ne?
Alexei Mordashov
Rusya'nın en zengin kişisi olarak bahsedilen Alexei Mordashov, Forbes dergisinin 2021'deki milyarderler listesinde dünyanın en zengin 51. kişisi olarak gösterilmişti.
Rusya'nın en büyük çelik şirketi Severstal'ın çoğunluk hissedarı olan Mordashov'un servetinin 29,1 milyar dolar olduğu iddia ediliyor. Mordashov'un Bombardier Global 6000 özel jeti de bulunuyor.
Mordashov, AB'nin yaptırım listesine alınmasından sonra yaptığı açıklamada, "Ukrayna'daki ihtilafın çözümüne nasıl yardımcı olacağını anlamadığını" belirterek, "Mevcut jeopolitik gerilimin ortaya çıkmasıyla kesinlikle hiçbir ilgim yok" demişti.
Igor Sechin
Putin'e en yakın isimlerden biri de devlete ait petrol şirketi ve dünyanın en büyük ham petrol üreticilerinden Rosneft'in yönetim kurulu başkanı 61 yaşındaki Igor Sechin... Avrupa Birliği kararında Sechin için Putin'in "her gün temas halinde olduğu", "en güvenilir ve en yakın danışmanlarından biri ve yakın arkadaşı” ifadeleri yer aldı.
Nikolay Tokarev
AB'nin yaptırım kararı aldığı isimlerden biri de Putin'in KGB'den eski meslektaşı olan, Rus petrol ve gaz şirketi Transneft'in CEO'su Nikolay Tokarev.
AB kararında Tokarev, "Putin'in uzun zamandır tanıdığı ve yakın arkadaşı" olarak tanımlandı. Tokarev, Putin ve Rus devleti ile yakın ortaklık içinde çalışan bir Rus oligarkı olaak tanımlanıyor.
Alisher Usmanov
Demir-çelik, medya ve internet sektörlerinde faaliyet gösteren, AB metninde "Putin'in gözde oligarklarından" olarak bahsedilen işadamı Alisher Usmanov da yaptırımların uygulanacağı isimler arasında yer aldı.
Sergei Roldugin
Eskiden bir orkestra çellisti olan 71 yaşındaki Sergei Roldugin de yaptırım listesine eklenen isimlerden biri.
Avrupa Birliği yaptırım metninde Roldugin, Vladimir Putin ile "çok yakın ilişkileri" olan bir işinsanı olarak tanımlanırken, Putin'in finans ağının da bir parçası olduğu iddia ediliyor. Roldugin, en az 5 denizaşırı şirkete sahip olduğu, bankalar ve şirketler aracılığı ile 2 milyar dolarlık bir serveti kontrol ettiği de iddialar arasında.
Roman Abramovich
Rus milyarder ve siyasetçinin 12,3 milyar dolarlık serveti olduğu tahmin ediliyor. İngiltere'nin yaptırım listesine alınan Abramovich, İngiliz Birinci Futbol Ligi'nde yer alan Chelsea Futbol Takımı'nın da sahibi.
Yaptırım kararlarının alınmaya başlamasıyla önce kulüpteki yönetimini devreden Abramovich daha sonra kulübü satma kararı aldı. Ancak yaptırımlar nedeniyle satış işlemi askıya alındı. İngiltere'nin varlıkları dondurma ve yaptırım kararı oyuncuların, yeni biletlerin ve takıma ait ürünlerin satışını da yasaklıyor, ancak takım maçlarda sahaya çıkabilecek.
Abramovich'in İngiltere'nin başkenti Londra'daki malikanesini de yaptırımlardan kaçınmak için satmaya çalıştığı iddia edildi.
Abramovich satışı askıya alınan malikaneyi 2011'de 119 milyon dolar karşılığında satın almıştı. Askıya alınan bir diğer varlık da çelik üreticisi Evraz ve Norilsk Nickel'deki hisseleri oldu:
Abramovich'le bağlantılı olduğu iddia edilen bir uçak da kısıtlamalar nedeniyle Europort Havaalanında tutuluyor. Oligarkın 600 milyon dolar değerindeki yatının ise Barselona'da tamirde olduğu belirtildi.
Gennady Timchenko
Rus ulusal hokey takımının başkanı Gennady Tmchenko aynı zamanda Rusya'nın ikinci en büyük doğalgaz ve petrol şirketi olan Novatek'in de hissedarlarından. Gennady Timchenko hem AB hem de ABD'nin yaptırım listesinde yer aldı. Timhenko'ya ait 50 milyon avro değerindeki Lena isimli yata demirli olduğu İtalya'nın San Remo kentinde el konuldu.
Petr Aven
Avrupa'da şirketleri bulunan petrol yatırımcısı Petr Aven AB'nin yaptırım listesinde yer alan isimlerden. 4,7 milyar dolarlık serveti olduğu tahmin ediliyor. Yaptırımlar üzerine Aven'in Lüksemburg merkezli yatırım şirketi hisseleri, İspanyol süpermarket zinciri Dia'daki hisseleri ve Abir Alman enerji grubundaki hisseleri donduruldu. Litvanya, vatandaşı olan Aven'in vatandaşlıktan çıkarılması için girişim başlattığını duyurdu.
Mikail Fridman
AB'nin yaptırım listesinde yer alan Mikhail Fridman, Lüksemburg merkezli uluslararası yatırım şirketi LetterOne'da Aven'in ortağı olarak yaklaşık 12,3 milyar dolarlık hisseye sahip olduğu belirtiliyor.
Oleg Deripaska
Rus alüminyum devi Rusal'ın kurucusu Oleg Deripaska, 2018 yılından bu yana ABD'nin yaptırım listesinde bulunuyor, Ukrayna krizi sonrasında İngiltere'nin listesine de eklendi.
Yaptırımlar nedeniyle İngiliz hükümetinin varlıkları dondurma kararı Deripaska'nın İngiltere'deki milyarlarca sterlinlik emlak portföyünü gündeme getirdi. Deripaska'nın mal varlıkları arasında 2003 yılında satın aldığı Belgravia'daki 33 milyon dolar değerindeki evin de olduğu belirtiliyor.
Vladimir Potanin
Çelik üreticisi Norilsk Nickel'in tepe yöneticisi Potanin, AB ve ABD'nin yaptırım listesinde yer almıyor, ancak Bloomberg'in verdiği bilgiye göre 22 milyar dolarlık serveti olan Potanin yaptırımların etkisiyle Rus ekonomisinde yaşanan dalgalanma ve rublenin değer kaybı sonucu servetinin önemli bir kısmını kaybetmiş olabilir. Guggenheim Müzesi, 2002 yılından bu yana en büyük bağışçısı olan Potanin'in geçen hafta vakıf yönetiminden ayrıldığını duyurdu. Potanin, New York'taki Kandinsky sergisi gibi birçok serginin de sponsorluğunu yapmıştı.