Eskişehir'deki projede büyük başarı... Kahve telvesinden yerlisini ürettiler

Eskişehir Teknik Üniversitesinde (ESTÜ) Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu (TÜBİTAK) desteğiyle geliştirilen projeyle kahve telvesinin geri kazanımıyla oluşturulan substratlarda (enzimlerin tepkimelerinde işlenen madde) yerli istiridye mantarı tohumu ve mantarı geliştirildi.

ESTÜ Fen Fakültesi Biyoloji Bölümü Temel ve Endüstriyel Mikrobiyoloji Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Rasime Demirel danışmanlığında öğrencisi Gizem Çiftlik tarafından "İstiridye mantarının (pleurotus ostreatus) yerli tohum üretimi ve atık kahve telvesi substratında yetiştirilmesi" projesi gerçekleştirildi.

TÜBİTAK tarafından desteklenen proje kapsamında istiridye mantarından elde edilen yerli tohumlar, samanla karıştırılan kahve telvesi atıklarından oluşturulan substratta yaklaşık 4 ayda yetiştirildi.

Mantar tohumu ithalatının önüne geçilecek, yerli tohumla üretilecek

Projeyle, yerli istiridye mantarı tohumu üretilirken, atık durumdaki kahve telvesi de sıfır atık prensibiyle ekonomiye geri kazandırıldı. Projenin geliştirilmesiyle mantar tohumunda ithalatın önüne geçilmesi hedefleniyor.

"Herhangi bir hibrit süreç olmadan yeniden ve istenildiği kadar üretilebilir"

Projenin danışmanı Prof. Dr. Demirel, tedarik ettikleri istiridye mantarında ev ortamında ve imkanlarında yerli tohum elde edilmesini ve üretiminin gerçekleştirilebildiği bir süreç geçirdiklerini bildirdi.

Mikolog da (mantar bilimci) olan Demirel, TÜBİTAK 2209-Üniversite Öğrencileri Araştırma Projeleri Destekleme Programı'ndan finansal olarak desteklenen projenin, lisans öğrencisi Gizem Çiftlik'in fikriyle geliştirildiğinin anlattı.

Genellikle mantar üretim süreçlerinde tohum teminin yurt dışı kaynaklı olduğunu belirten Demirel, şu değerlendirmede bulundu:

"Mantar üretim süreçlerinde tohum genellikle yurt dışı kaynaklı elde ediliyor. Ülkemizde üretilen mantar tohumları da hem ihtiyaca yetişemiyor hem de kalite olarak bazen düşük kalıyor. Market kaynaklı bir mantardan yerli tohumun elde edilmesini ve yeniden üretilmesini amaçlayan bir çalışma gerçekleştirdik. Kültüre edilebilen mantarlar herhangi bir hibrit süreç olmadan yeniden ve istenildiği kadar üretilebilir. Bu üretimle aile, toplum ve ülke ekonomisine katkı sağlanabilir. Ev koşullarında üretilebilmesini göz önünde bulundurarak istiridye mantarını kullandık. Aynı uygulama kültüre edilebilen diğer mantar türlerine de uygulanabilir."

"Kahve atıkları sıfır atık prensibiyle bu üretimde kullanıldı"

ESTÜ Fen Fakültesi Biyoloji Bölümü'nden bu yıl mezun olan Gizem Çiftlik de bitirme tezinde istiridye mantarından yerli tohum üretimi ve atık kahve telvesinde yetiştirilmesini amaçladığını söyledi.

Mantar üreticilerinin karşılaştığı sorunları araştırdığını anlatan Çiftlik, şöyle konuştu: "Onların en sık karşılaştığı sorunun yerli tohuma ulaşmak olduğu üzerine bir çalışmaya denk geldim. Bu sorundan yola çıkarak yerli tohum geliştirmeye yöneldim. Kahve atıklarının da sıfır atık prensibiyle bu üretimde kullanılarak geri dönüşüme katılmasını amaçladım. Günden güne artan kahve tüketimi var. Mantarın yetiştirileceği kahveyi de böylece kolay bir yoldan elde ettim. Kentteki kahvecilerden atık kahve telvelerini topladım. İstiridye mantarından tohum üretme aşaması yaklaşık bir ay sürdü. Daha sonra kendi ürettiğimiz tohumlarını samanla karıştırdığım kahve telvesi substratında yetiştirdik."

Çiftlik, substrat olarak kullandıkları kahveyi de farklı oranlarda denediklerini dile getirerek, "Yüksek oranda kahve kullandığımızda mantarın gelişemediğini gözlemledik. Yüzde 10-15 kahve kullanıldığından mantarın çok iyi geliştiğini tespit ettik. Bu çalışmayla atıkların geri dönüştürülmesini de sağladık. Yerli mantar tohumumuzu geliştirip, atıkları geri dönüşüm yoluyla değerlendirdim. Elde ettiğimiz mantarlardan da yeniden tohum elde edebildik." diye konuştu.

Proje kapsamındaki süreçlere de değinen Çiftlik, yaklaşık 2 aylık süreçte hem tohumları elde ettiklerini hem de istiridye mantarı yetiştirdiklerini sözlerine ekledi.