Eskişehir'in sözlü basın tarihi okuyucularla buluştu 

“Söz uçar, yazı kalır” atasözünden hareketle, Türkiye basını içinde önemli bir yere sahip olan Eskişehir’in basın tarihini “sözlü tarih” yaklaşımıyla kayıt altına alan “Eskişehir Sözlü Basın Tarihi” kitabı yayımlandı.

Anadolu Üniversitesi öğretim üyeleri Prof. Dr. Erkan Yüksel, Prof. Dr. Halil İbrahim Gürcan, Prof. Dr. Kemal Yakut ve Doç. Dr. Alaaddin F. Paksoy tarafından hazırlanan, Anadolu Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Komisyonu tarafından desteklenen çalışma kapsamında, Eskişehir basınında 32 gazetecinin hatıraları kendi anlatım ve tanıklıklarıyla belgelendi. Tarihi 100 yılı aşan Eskişehir basınının yaşayan tanıklarının hatıralarının kayıt altına alınmasını amaçlayan, bir anlamda yazılmamışların yazıldığı çalışmada, 1960’lı yıllardan başlayarak Eskişehir basın tarihinde büyük ölçüde gazete sayfalarına yansımayanlar, ilk kez olayların kahramanları ya da görgü tanıklarının ağzından dinlendi ve kayda geçirildi.

ONLİNE BASIN TOPLANTISI İLE TANITILDI

Eskişehir yerel basın tarihine önemli bir pencere açan ve yakın tarihteki gazetecilik olaylarının değerlendirilmesinde bir başlangıç noktası görevi görecek “Eskişehir Sözlü Basın Tarihi” kitabı, Eskişehir’in basın tarihine ışık tutma niteliğinin yanında toplumsal hafızasının kayıt altına alınması ve toplumsal hayatına dair farklı izlenimlerin tarihe not düşülmesi adına önem taşıyor. Meslekte 20 yılı aşkın süredir hizmet veren gazetecilerle gerçekleştirilen görüşmeler, Eskişehir’in siyasi tarihine, kültür hayatına, üniversitelerine, ekonomisine ve Eskişehirspor başta olmak üzere spor tarihine ilişkin de pek çok bilgi ve hatırayı gün yüzüne çıkarıyor.

"Keşke Önder Baloğlu'nun vefatından önce aklımıza gelmiş olsaydı"

Kitabın tanıtımına ilişkin olarak  online ortamda gerçekleştirilen basın toplantısında konuşan Proje Yöneticisi Prof. Dr. Erkan Yüksel, Eskişehir basınına emek veren gazetecilerin vefatlarının bu projenin hayata geçmesindeki ana nedenlerden biri olduğunu belirtti. Yüksel, “Keşke bu proje fikri Önder Baloğlu’nun vefatından önce aklımıza gelmiş olsaydı ve keşke onun anlatacaklarına da yer verseydik. Bu pişmanlığı bir daha yaşamamak için değerli gazeteci ağabeylerimize, arkadaşlarımıza ses kayıt cihazlarımızı, mikrofonlarımızı uzattık. Onların tarihte yaptıklarını, hatıralarını, tanıklıklarını kayıt altına almak istedik” dedi. 

“Akademik hayatım boyunca yazdığım onca kitap, bildiri ve makale arasında bana en çok zevk veren, en anlamlı bulduğum çalışma bu oldu” diyen Prof. Dr. Yüksel, “Aslında 2019 yılı başında tamamlanan projemize emeği geçen tüm çalışma arkadaşlarıma, projemize katılarak değerli görüş ve deneyimlerini bize aktaran Eskişehir basın mensuplarına, Anadolu Üniversitesi Rektörlüğü’ne, Bilimsel Araştırma Komisyonu’na, Eskişehir Gazeteciler Cemiyeti Başkanı ve Türkiye Gazeteciler Federasyonu Başkanı Yılmaz Karaca’ya ve çalışma arkadaşlarına  özel ilgi ve katkıları nedeniyle teşekkür ederim" diye konuştu. 

Kitapta yer alan “Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Eskişehir Basın Tarihi” isimli bölümün yazarı da olan Prof. Dr. Kemal Yakut da toplantıda, “Eskişehir basını 100 yıl önce Kosova’dan Bağdat’a kadar geniş bir alanda etki sahibi olmuştur. Bugün de Eskişehir basınının Türk basın tarihinde önemli bir yeri olduğunu düşünüyorum” dedi.

Prof. Dr. Halil İbrahim Gürcan da “Kitapta görüşlerini aldığımız gazeteciler Eskişehir’in tarihine, sosyal, kültürel, ekonomik ve siyasi geçmişine ışık tutacak pek çok hatırayı dile getirdiler. Her gazeteci kendi bakış açısından yaşadığı olayları, kendi gördüklerini aktardı. Bu bakımdan her görüşe eşit mesafede duran, objektif nitelikte, pek çok olayı gündeme getiren önemli bir çalışmaya imza attık" dedi. 

Proje yöntemine ilişkin açıklamada bulunan Doç. Dr. Alaaddin F. Paksoy da çalışmanın 2017 yılında başladığını ve o tarih itibarıyla 20 yıllık deneyim koşulu çerçevesinde gerçekleştirildiğini belirtti. “Sözlü tarih bilimsel araştırma yöntemi kapsamında, görüşme taleplerimize olumlu yanıt veren 32 gazeteciyle yüz yüze ya da elektronik ortamda görüşmeler gerçekleştirdik.” dedi. 

"Belgesel ve daha geniş katılımlı bir çalışma daha yapacağız"

Daha sonra proje yöneticisi Prof. Dr. Erkan Yüksel, kitabın yayımlanmasının beklenenden uzun süre aldığını belirterek bundan sonraki projeleri hakkında bilgi verdi. Yüksel, kitabın yayımlanmasının ardından Eskişehir sözlü basın tarihi konusunda bir belgesel film çalışması içinde olacaklarını ifade etti. Ayrıca, “Bir başka proje düşüncemiz de bugünkü Eskişehir medyasında, gazete, televizyon ve radyolarında emek veren medya mensuplarıyla daha geniş katılımlı bir çalışma düşüncesi içindeyiz” diye konuştu. 

Çok konuşulacak hatıralar

Üç bölümden oluşan kitabın ilk bölümünde projenin problemi, amacı, yöntemi, sonuç ve tartışmalarına yer verilirken ikinci bölümde literatür taramasına dayalı olarak Eskişehir’de gazeteciliğin doğuşu ve gelişimi üzerinde duruluyor. Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Eskişehir yerel basınının dönemsel özelliklerinin ortaya koyulmasının amaçlandığı ve Prof. Dr. Kemal Yakut tarafından hazırlanan bölümde, Eskişehir basın tarihinde az bilinen ya da bilinmeyen bilgi ve belgeler okuyucuya sunuluyor. Eskişehir basınına 20 yılı aşkın emek veren gazetecilerle yapılan görüşmelere yer verilen üçüncü ve son bölümde ise çalışmanın nüvesini oluşturan hatıralar ve tanıklıklar yer alıyor. 

Kitapta kimler var?

Çalışmada şu isimlerle yapılmış söyleşiler yer alıyor: Rıdvan Uysal, Ömer Duru, Yılmaz Büyükerşen, İnal Cem Aşkun, Üstün Ünügür, Hüsnü Arslan, Erdoğan Kahya, Ali Akyüz, Coşkun Kartal, Şermin Şanlıer, Engin Bayrı, Yılmaz Karaca, Hüseyin Avni Gelendost, Kemal Yılmazer, Bülent Özyazıcı, Sadi Seda, Vedat Celal Alp, Mehmet Göktekin, Şaban Bağcı, Rahmi Emeç, Eyüp Kelebek, Muharrem Esen, Yaşar Abacı ve İlhan Yalçın, Ali İhsan Sarıçoban, Murat Taşkın, Orhan Demir, Hakkı Sağlam, Ali Baş, Ali Naki Erdoğan, Hakkı Kutlu, Erkan Midilli.