Eskişehir'de Türk mühendisleri tarih yazıyor! 10 yıllık çaba ile dünyanın en iyisini ürettiler

Türk savunma sanayisi, milli hava araçları için geliştirilen havacılık motorlarıyla Türk ve dünya havacılık tarihine geçecek rekorlara imza atarken, savunma sanayii ihracatını da uçuşa geçirdi. Eskişehir'de TEI'de üretilen başta TEI - PD170 motoru olmak üzere Türk mühendisleri tarafından geliştirilen motorlar dünyanın gözünü Eskişehir'e ve TEI'ye çevirdi... 

TUSAŞ Motor Sanayi AŞ (TEI) Genel Müdürü Mahmut Akşit, şirketin seri üretimine başladığı milli askeri turbodizel motorlar ve devam eden geliştirme projelerine ilişkin açıklamalarda bulundu.

2013 yılında Eskişehir'de başladılar... 

2013 yılında proje çalışmalarına Eskişehir'de başlanan PD170 motorlarının ilk seri imalat teslimatını 2020 başında yaptıklarını anımsatan Akşit, o tarihten bu yana üretimi sürdürdüklerini söyledi.

İlk uçuşu Aralık 2018'de ANKA ile yaptıklarını, 1 yıldır AKSUNGUR ile uçuşlar gerçekleştirdiklerini ifade eden Akşit, "PD170'in AKSUNGUR ile envantere girişi için son aşamadayız. Testler sonunda bu yıl bitmeden AKSUNGUR'un seri üretim motoru haline gelecek. Bundan sonraki ilk AKSUNGUR'la da envantere girmiş olacak. Son uçuşlarından birinde Eskişehir semalarına kadar gelip motor tasarımında emeği geçen arkadaşların üzerinden alçak uçuş yaptı. PD170 serisinin olgunluğu konusunda herhangi bir sıkıntı kalmadı." dedi.

Bu çalışmalarla ANKA'nın ardından AKSUNGUR'un milli motor entegrasyonunun tamamlanacağını bildiren Akşit, Bayraktar TB3 ile de yaklaşık 1,5 aydır uçuşlar gerçekleştirdiklerini, platform ve motorun başarılı bir performans sergilediğini vurguladı. İstanbul'da şiddetli fırtınada 20 bin feet yükseklikte testler yaptıklarını anlatan Akşit, zorlu şartlarda başarılı bir sınav verdiklerini kaydetti.

Rekortmen milli motorumuz

Akşit, envantere girdikten sonra motoru 45 bin feet irtifaya çıkarmak için çalışmalara devam edeceklerini belirterek, "30 bin feet üzerinde defalarca uçtuk. Bu bir rekor. Dünyada bu irtifaya çıkabilen bildiğimiz kadarıyla bu sınıfta pistonlu motor yok. Bu irtifayı testlerle 45 bin feete çıkaracağız. O irtifalara bugüne kadar kimse çıkmış değil." diye konuştu.

ANKA, AKSUNGUR ve Bayraktar TB3 ile göklere çıktı

Mahmut Akşit, ANKA, AKSUNGUR ve Bayraktar TB3 ile bugüne kadar yüzlerce saat uçtuklarını ve uçuş güvenliğini riske sokacak bir sorun yaşamadıklarını, bunun ilk kez piyasaya çıkan bir motor için büyük başarı olduğunu söyledi.

Dünyada sınıfının en iyisini ürettiler, talipleri sırada

PD170'in yurt dışında da oldukça popüler olduğunu ifade eden Akşit, şu bilgileri verdi:

"Motor için 5 ülkeden sipariş aldık. Bunların hepsini onaylamadık. Bir tanesinin izinleri tamamlandı ve siparişi kesinleştirdik. Diğer 4 ülkeyle ilgili süreçler devam ediyor. Yurt dışında da ciddi bir yer tutacağına inanıyoruz. Motorumuz sınıfının şu anda en az yakan, en yüksek irtifaya çıkan ve irtifada en fazla güç üreten motoru. Bunların hepsini bir araya getirdiğinizde ciddi bir avantaj sağlıyor kullanıldığı platforma. Satışı gerçekleşen ülkeyle ilgili bir açıklama doğru olmaz. Yurt dışına satılan ilk motorun üretimine başladık, teslimat tarihi önümüzdeki yıl içinde olacak."

Bunun Türkiye için bir ilk olacağına işaret eden Akşit, "Türkiye, tarihinde ilk defa yüksek teknoloji ürünü bir havacılık motorunu ihraç etmiş olacak. Bu ülkelerin bir kısmı da gerçekten teknoloji sahibi ülkeler." dedi.

"Kodunu Eskişehir'e ithafen 222 olarak belirledik"

Bu serideki motor ailesinin çalışmalarının ANKA için acil istenen PD155 ile başladığını anımsatan Akşit, buradaki kazanımlarla tamamına yakını yerli üretim PD170'in ortaya çıktığını söyledi. Mahmut Akşit, motor ailesinin gelişimine ilişkin şöyle konuştu:

"Biz 170 beygiri çıkarınca 1-2 yıl yıl sonra Avrupalı ve ABD'li üreticiler de 170 beygirlik dizeller anons ettiler aynı sınıfta. Biz de orada duracak değiliz, 225 beygirlik versiyonu geliştirdik, kodunu Eskişehir'e ithafen 222 olarak belirledik. İki motorun gücü arasında ciddi fark var. Aynı yere sığan, 3-5 kilogram farkı olan bir motor. Aynı yere sığması çok önemli çünkü havacılıkta müşterilerin güce ihtiyacı sürekli artıyor. Mevcut motorlar ömrünü tamamladığında daha güçlüleriyle değiştirilmek isteniyor. Biz de bunu dikkate alarak geliştirdik, bir yanda da rekabette geride bırakma tarafı var. Biz 170 yapıca onlar da 170 anons ettiler. Biz 225'i yaptık, bakalım onlar ne zaman, neyi anons edecekler?

Bunun daha yüksek güçte olanları için de çalışmalarımız devam ediyor. Artık devir elektrikli araçlar devri. Elektrikli araçlara geçiş de birdenbire olmadı. Hibrit arabalar çok uzun süredir piyasadaydı, şimdi tamamen elektrikliye geçişi görüyoruz. Aynı şekilde havacılıkta da hibrit elektrikli araçları göreceğiz. Biz de benzer teknolojiler üzerinde çalışıyoruz. O kadar söyleyeyim. PD170 serisiyle akuple hibrit elektrikli aracımızdan ciddi güç ürettik. Yeni teknoloji geliştiriyoruz, daha güçle ve aynı yere sığacak çözümler üzerinde çalışıyoruz."

Yine ANKA'daki ihtiyaçlar için PD170'ten 8-10 kilogram kadar daha hafif, daha ucuz, irtifa kabiliyeti biraz daha az, kalkış sırasında 180 beygire kadar güç verebilen PD180'i geliştirdiklerini belirten Akşit, "Aynı çekirdekten aileler türetmek motorcuların dünyasında bilinen bir gerçek. Biz de PD170 ailesinden PD155, PD170, PD180, PD225, 300'ün üzerine çıkarma hedefimiz var." ifadelerini kullandı.