Eskişehir'de açıklandı! 400 yıllık yeni nüshalar Vatikan arşivinde bulundu

Eskişehir Valiliği'nde düzenlenen basın toplatısında, Yunus Emre Divanı'na ait olduğu belirtilen 400 yıllık daha önce bilinmeyen yeni nüshaların Vatikan arşilerinden bulunduğu açıklandı.

2021 Yunus Emre ve Türkçe Yılı kutlanırken, Eskişehir Valiliği'nde çok önemli bir açıklama yapıldı. Eskişehir Valisi Erol Ayyıldız ve Türk Ocakları Eskişehir Şube Başkanı Prof. Dr. Nedim Ünal'ın katıldığı basın toplantısında, Burdur Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü Doç. Dr. Himmet Büke tarafından yapılan araştırmada Yunus Emre Divanı'na ait olduğu belirtilen 400 yıllık daha önce bilinmeyen yeni nüshaların Vatikan arşilerinden bulunduğu açıklandı. 

Konferans sistemi ile düzenlenen ‘Yunus Emre Dünya Dili Türkçe’ toplantısında konferans siteminde konuşan Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Yeni Türk Edebiyatı Anabilim Dalı öğretim üyesi Doç. Dr. Himmet Büke, yaptığı araştırmalar sonrasında Vatikan Kütüphanesinde paylaşılan dijital koleksiyon içinde Yunus Emre’ye ait yeni şiirlerin bulunduğunu ifade etti.

"Vatikan arşivinde yaklaşık 400 yıllık yeni nüshalar tespit edildi"

Doç. Dr. Himmet Büke basınla paylaşılan açıklamasında, "Bugüne kadar Yunus Emre ile ilgili pek çok çalışma yapıldı. Onun dil ve kültür dünyası, Türkçeyle söylediği şiirleri defaaten farklı yönleriyle ele alındı. Bu çalışmalar bugün elde bulunan mevcut nüshalara dayanılarak yapıldı. Yunus Emre’nin Risaletü’n-Nushiyye ve Divan-ı İlahiyyat adlı iki eserini içeren divanının yurt içi ve yurt dışında farklı nüshaları bulunmaktadır. Bu nüshalar içerisinde Fatih, Karaman, Raif Yelkenci, Ritter, Nuruosmaniye gibi nüshalar en derli toplu ve muteber nüshalar olarak kabul edilmiştir. Çalışmaların önemli bir kısmı bu nüshalara göre yapılmıştır.  Şimdi bu nüshalara yeni bir nüsha daha eklenmesinin sevincini ve büyük heyecanını yaşıyoruz. Akademik çalışmalarıma bağlı olarak yaptığım arşiv taramalarım esnasında Vatikan Arşivinde yeni bir Yunus Emre Divanı nüshası tarafımızdan tespit edilmiştir. Bu nüsha daha önce gün yüzüne çıkmamış, tanıtımı yapılmamış ve incelenmemiş bir nüshadır" dedi. 

"İki ayrı kitap halinde basılacak"

Doç. Dr. Himmet Büke, "196 varaktan oluşan Vatikan Nüshasında Yunus Emre’nin her iki eseri önce Risaletü’n-Nushiyye daha sonra Divan-ı İlahiyat olarak kaydedilmiştir. Nüsha hicrî 1038, miladî 1629 yılında günümüzden yaklaşık 400 yıl önce istinsah edilmiş olup içerisinde Yunus Emre’ye ait 200’e yakın şiir bulunmaktadır. Şiirler Eski Anadolu Türkçesi döneminin Türkçesine uygunluk arz etmekle birlikte arkaik ögeler de barındırmaktadır. Bu nüsha dil özellikleri ve söz varlığı bakımından değerlendirildiğinde eldeki nüshalar içerisinde en eski nüshadan istinsah edilmiş bir yazma olma ihtimali çok güçlü durmaktadır. Yaklaşık beş aydır süren yoğun çalışmalarımız neticesinde nüshanın çalışması bitmiş, gerekli dil ve içerik çalışmaları yapılmış, sözcük dizini hazırlanmıştır. Bu çalışma hakkında Türk Dil Kurumu Başkanı sayın Prof. Dr. Gürer Gülsevin ile görüşülmüş, kurum yetkililerimiz konuyla yakından ilgilenmişler ve gereken hassasiyeti fazlasıyla göstermişlerdir. Çalışma iki ayrı kitap halinde TDK yayınları arasından bir iki ay içerisinde çıkacak ve okuyucusuyla buluşacaktır. Bu vesileyle TDK Başkanımıza, değerli yayın ve yönetim kurulu üyelerine teşekkür ediyorum" diye konuştu. 

Prof. Dr. Ünal: Bir bilim insanı ilk defa bu müjdeyi bizimle paylaştı

Prof. Dr. Nedim Ünal da, söz konusu çalışmanın ve bulunan nüshaların Yunus Emre Divanı araştırmaları açısından son derece önemli olduğunu ve heyecan verici bulduklarını ifade etti. 

Türk Ocakları Eskişehir Başkanı Prof. Dr. Nedim Ünal yaptığı açıklamada şunları söyledi: "Malesef iki senedir Yunus Emre Kültür ve Sanat Haftası'nı arzu ettiğimiz gibi yapamıyoruz. Ama bu sene biz olağanüstü şartlar bile olsa mutlaka Yunus'un adının yaşatılması ve devam etmesi düşüncesinden hareketle Eskişehir Valiliği, Eskişehir'deki üniversiteler, Türk Ocağı, Mihalıççık Belediyesi ve Türk Dünyası Vakfı ile beraber Yunus Emre Haftası'nın kutlamalarına törenle başladık. 

Bu törenler içerisinde, bu sene UNESCO Türkiye Milli Komisyonu'nun talebiyle, UNESCO Yunus Emre Yılı, Hacı Bektaş Yılı ve Ahi Evran Yılı ilan etmiştir. Sayın Cumhurbaşkanı da bunları himayesine alarak Yunus Emre ve Düya Dili Türkçe, Hacı Bektaş'la Birlikte Yaşama Düşüncesi, Ahi Evran ve Ticaret isimli üç toplantının Türkiye'de zaman içerisinde yapılmasına karar verilmiştir."

"Gece yarısı biz bir müjdeyle uyandık"
"Yunus'un memleketi Eskişehir'de 'Bizim Yunus' adına ilk defa 'Yunus Emre Dünya Dili Türkçe' toplantısı burada ve Türkiye'de yapılmış oldu. Bu toplantılar üç gündür çevrimiçi olarak devam ediyor ve 46 bilim insanı katılıyor. Bunlardan 16 tanesi, Azerbaycan, Türkmenistan, Kırgızistan, Özbekistan ve Kazakistan gibi Türk Dünyası'nın muhtelif yerlerinden katılım sağlıyor. Diğerleri de Türkiye'de bu sahada çalışma yapan seçkin bilim insanları. Bugün oturumları kapatıyoruz ama gece yarısı biz bir müjdeyle uyandık. Bir bilim insanı ilk defa bu müjdeyi bizimle paylaştı."

"Yunus'un yeni divanı hayırlı, uğurlu olsun"
"Dr. Öğr. Üyesi Himmet Büke hocamız Burdur Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi'nde görev yapıyor. Himmet Büke'nin ifadesine göre, bu sene Vatikan'daki Türkçe yazma eserler bilim dünyasına açıldı. Hocamız, oradaki yazmalarla ilgili çalışmalar yaparken tesadüfen yeni bir Yunus Emre divanı buluyor. Yunus'un yeni divanı Eskişehir'e ve bilim alemine hayırlı uğurlu olsun."

Prof. Dr. Ünal, divanın içeriği konusunda ise şunları söyledi: "Bununla ilgili bilim alemi çalışmalar yapıyor. Kelime kelime çalışılıyor. Bunda da takriben 180-190 civarında Yunus Emre'ye ait olduğu zannedilen şiir bulunuyor. Bu zaman içerisinde bakılacak, kelimeler araştırılacak. Tarihine bakıldığında 15. yüzyılda yazılmış olduğu anlaşılıyor. Yunus 13 ile 14'üncü yüzyıl arasında yaşıyor. Kendisinden kısa bir zaman sonra yazıya geçirilmiş bir divan odluğundan bahsediliyor. Bugün mutluyuz, huzurluyuz. Sayın Valimize de bu gibi faaliyetlere verdikleri destekten dolayı şükranlarımı iletiyorum."