Türkiye'nin yaşayan kütüphanesi: "Rami Kütüphanesi"

Rami Kışlası'ndan restore edilerek kütüphaneye dönüştürülen, 220 dönümlük alan içinde, 51 bin metrekarelik peyzaj alanına sahip Rami Kütüphanesi, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın katılımıyla dün açıldı.

Geçmişi 18. yüzyılın ortasına dek uzanan Rami Kışlası, aslına uygun restorasyon, renovasyon ve yeniden inşa çalışmalarının ardından Türkiye’nin ve İstanbul’un bilgiye açılan penceresi Rami Kütüphanesi olarak yeniden hayat buldu.

Modern kütüphanecilik hizmetinin yanında, “yaşayan kütüphane” konsepti ile İstanbul’un bilim, sanat ve kültür yaşamının odak noktalarından biri haline dönüşen Rami Kütüphanesi, kadim bilgiyi modern araştırmalarla buluştururken, geleceğin dünyasını inşa edeceklere de kaynaklık etmeye devam edecek. İstanbul’un ve Türkiye’nin bilgi toplumuna açılan penceresi olan ve bünyesinde barındırdığı hizmetlerle kültürel, eğitsel ve sanatsal ihtiyaçlara yanıt veren yeni ve farklı bir mekan olarak ziyaretçilerine kapılarını açan Rami Kütüphanesi; modern kütüphanecilik anlayışı ve “yaşayan kütüphane” konseptiyle her yaştan ziyaretçiye yepyeni bir kütüphane deneyimi de sunacak. 

Rami Çiftliği’nden, Rami Kışlası’na

Bugün İstanbul’un Eyüpsultan ilçesi sınırları içinde bulunan bu geniş arazi, Osmanlı Sultanı II. Mustafa döneminde (1695-1703) sadrazamlık yapan Rami Mehmed Paşa’ya sultan tarafından çiftlik olarak armağan edilir. Kayıtlara Rami Kışlası Çiftliği olarak geçen bu bölge ilk olarak Sultan III. Mustafa döneminde, Rumeli koluna sefere çıkan orduya lojistik destek veren ve bir takım ek hizmetler sunan bir alan olarak kullanılır. Ayrıca sultanların saltanat gezilerinde biniş-i hümayun alanı olur.

1826 yılında Yeniçeri Ocağı’nın kaldırılmasının hemen ardından kurulan Asâkir-i Mansûre-i Muhammediyye ordusu için bu bölgede inşa edilen ve 1828 yılında kullanılmaya başlanan askerî kışla da Rami Kışlası olarak anılmaya başlanır. 1828-29 Osmanlı-Rus Savaşı’nda, Sultan II. Mahmud’un karargâhı olarak da hizmet veren Rami Kışlası, 1836-1837 yılları arasında Mühendishane talebelerinin de kışla içinde bulunan Mekteb-i Harbiye’ye taşınması ile yalnızca askerî bir üs olmaktan çıkarak bir bilim yuvası kimliği de kazanır.

I. Dünya Savaşı’nın ardından yer yer tahrip olan Rami Kışlası, Cumhuriyet Dönemi’nde işlevini korur ve 1971 yılına dek askerî amaçlı kullanılır. Bu tarihten sonra kışla mülki idareye devredilir.

Restorasyon süreci

250 yılı aşkın bir tarihi olan Rami Kışlası’nın kütüphane olarak yeniden yapılandırılması fikri “İstanbul 2010 Avrupa Kültür Başkenti” çalışmalarına dayanmaktadır. T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın yoğun gayretleri ile 2014 yılında başlatılan Rami Kışlası restorasyon, renovasyon ve yeniden inşa projesi, İstanbul Rölöve ve Anıtlar Müdürlüğü yürütücülüğünde 3 aşamada gerçekleştirilmiş ve 2023 yılında tamamlanmıştır.

Dikdörtgen planlı kışlanın ortasındaki avluda gerçekleştirilen peyzaj çalışmaları ile İstanbul’a soluk aldıracak yeni bir yeşil alan kazandırılmıştır. Kışla içinde bulunan ve tahrip edilmiş cami de onarılarak yeniden kullanıma açılmıştır. 220 dönümlük alan içinde, 36 bin m2’lik kapalı alan ve 51 bin m2’lik bir avluya sahip olan Rami Kütüphanesi; İstanbul’un en büyük, Avrupa’nın sayılı kütüphane komplekslerinden biri olarak öne çıkmaktadır.

51 bin m²’lik peyzaj alanıyla Avrupa’nın en büyük kapalı peyzaj alanına sahip olan kütüphanesi unvanına sahip Rami Kütüphanesi, yalnız okuma salonları ile değil İstanbul’un kalbinde bulunan geniş yeşil alanıyla da İstanbul’a nefes aldıran bir buluşma alanı olarak tasarlanmıştır. Rami Kütüphanesi; kafeleri, yapay göleti, okuma amfileri, yürüyüş-bisiklet parkurları ve ulusal belleğin arşivlendiği depolarıyla kullanıcılara klasik bir kütüphane anlayışından sıyrılmış aktif bir mekansal kullanım alanı sunmaktadır.

Rami Kütüphanesi içerisinde yer alan bölümler: 

Atatürk İhtisas Kütüphanesi

Atatürk İhtisas Kütüphanesi koleksiyonu; Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu bünyesindeki Atatürk Araştırma Merkezi, Atatürk Kültür Merkezi, Türk Dil Kurumu ve Türk Tarih Kurumu’nun, başta Atatürk olmak üzere Türkiye Cumhuriyeti Tarihi, Türk dili ve kültürüyle ilgili eserleri ile bu konularda yurt içinde ve yurt dışında yayımlanan binlerce eserden oluşmakta ve her geçen gün genişlemeye devam etmektedir.

Türkiye’nin en büyük Atatürk İhtisas Kütüphanesi 20.000’i aşkın kitaptan oluşan zengin koleksiyonuyla sosyal ve beşeri bilimler alanlarında çalışan araştırmacılara ve okuyuculara hizmet vermektedir.

İhtisas Kütüphaneleri

Rami Kütüphanesi, dünyanın önde gelen kütüphanelerinde uygulanan ve kaynakları temalarına göre sınıflandıran Dewey Onlu Sınıflama Sistemi’ne göre düzenlenmiş 10 ayrı İhtisas Kütüphanesine sahiptir. İhtisas Kütüphanelerinde akademik araştırmalarınızı gerçekleştirebilir, geniş koleksiyonlardan yararlanarak ikincil kaynaklara erişebilir ve çalışmanızı genişletebilirsiniz. İhtisas Kütüphaneleri meraklı kullanıcılardan ciddi araştırmacıların disiplinlerarası ihtiyaçlarına kadar çeşitli ihtiyaçlara çözüm sunan bir koleksiyona sahiptir. İhtisas Kütüphaneleri ise aşağıda görüleceği gibi gruplandırılmıştır:

• Genel Eserler Kütüphanesi
• Felsefe-Psikoloji Kütüphanesi
• İlahiyat Kütüphanesi
• Sosyal Bilimler Kütüphanesi
• Dil Bilimleri Kütüphanesi
• Bilim ve Teknoloji Kütüphanesi
• Güzel Sanatlar-Eğlence ve Spor Kütüphanesi
• Edebiyat Kütüphanesi
• Tarih Kütüphanesi
• Coğrafya Kütüphanesi

Şifahane

Rami Kütüphanesi bünyesinde kurulan Şifahane’de kütüphane envanterine kayıtlı el yazmalarının ve nadir matbu eserlerin onarımları gerçekleştirilmektedir. Kitapların bozulma durumu kütüphane bünyesindeki laboratuvarda yapılan çalışmalarla incelenip tespit edilerek en az müdahale ile restorasyon çalışması uzmanlar tarafından özenle tamamlanmaktadır.

Şifahane’de bakım gören eserler uygun koşullarda depolama alanlarında muhafaza edilmekte ve düzenli olarak bakımları yapılmaktadır. Özel bir mimari tasarımla inşa edilen Şifahane’de yapılan kitap restorasyonu çalışmaları, kütüphane ziyaretçileri tarafından da eş zamanlı olarak izlenebilmektedir.

Yazma Eserler Kütüphanesi

Kadim bilginin yeni araştırmalarda kullanılması ve gelecek kuşaklara aktarılmasını amaçlayan Yazma Eserler Kütüphanesi, el yazması eserleri okuyucular ve araştırmacılarla buluşturmaktadır. Koleksiyonda tarih, coğrafya, edebiyat, tıp, astronomi, mantık, musiki ve İslami ilimler gibi pek çok kategorideki el yazması bulunmaktadır. Ayrıca kütüphane bünyesinde faaliyet gösteren biyoloji ve kimya laboratuvarlarında yapılan ölçümlerle yazma eserler tarihlenmekte, korunma ve onarılma süreçleri gerçekleştirilmektedir.

Gençlik Kütüphanesi

Ortaokul ve lise öğrencilerine özel tasarlanmış Gençlik Kütüphanesi, öğrencilerin öğrenim yaşamında ihtiyaç duyabileceği kaynaklardan oluşan özel koleksiyonu ve rahat çalışma ortamıyla okul yaşamı ve sınav süreçlerinde gençlere destek vermektedir. Liselere Giriş Sınavı (LGS) Yükseköğretim Kurumları Sınavı (YKS) ve Temel Yeterlilik Testi’ne (TYT) hazırlanan gençlerin her türlü başvuru kaynağını kolayca bulabileceği Gençlik Kütüphanesi bünyesinde tercih dönemlerine özel seminerler de düzenlenmektedir.

Bebek ve Çocuk Kütüphanesi

Rami Kütüphanesi, sahip olduğu Bebek ve Çocuk Kütüphanesi ile aileler ve çocuklar için çeşitli aktiviteler ve geniş bir koleksiyon sunmaktadır. 0-3 yaş arası bebek ve 3-6 yaş arası çocuklar için hizmet veren kütüphanede çocukların okuma alışkanlığı kazanmasına yardımcı olacak özel koleksiyonlar bulunmaktadır.

Bebek ve Çocuk Kütüphanesi’nde, okuma atölyelerinden boyama etkinliklerine kadar çocuklarla kütüphane ve kitapların buluşmasını sağlayacak, ailelerin çocukları ile kaliteli vakit geçirmesine olanak tanıyacak etkinlikler de düzenlenmektedir.

Yetişkin Kütüphanesi

Lisans ve lisansüstü (yüksek lisans-doktora) öğrencilerinin, akademisyenlerin, araştırmacıların başta olmak üzere tüm yetişkin kullanıcıların kaynak ihtiyaçlarına yanıt veren Yetişkin Kütüphanesi haftanın her günü 24 saat açık olan okuma ve çalışma salonlarıyla rahat ve konforlu bir çalışma ortamı sunmaktadır. Yetişkin Kütüphanesi, geniş koleksiyonuyla yeni beceriler öğrenmenize ve farklı alanlardan bilgiler edinmenize yardımcı olmaktadır.