El Nino nedir? El Nino sıcakları ne anlama geliyor?

Kavuran yaz sıcaklıkları etkisini yeniden göstermesiyle birlikte bazı ülkelerde kuraklık tehdidi korkutmaya başladı. "El Nino etkisi" nedeniyle de birçok ülkede uyarılar yapılmıştı. Uyarılar sonrası "El Nino" ile ilgili araştırmalar başladı. Peki, El Nino ne demek?  El Nino sıcakları ne anlama geliyor? İşte tüm detaylar...

El Nino ne demek?

İspanyolca'da "küçük çocuk" anlamına gelen El Nino adını verdiler. El Nino, çok geçmeden kıyı yüzey sularının ısınmasından ziyade düzensiz ve yoğun iklim değişiklikleri olarak tanımlanmaya başlandı.

El Nino, doğu tropikal Pasifik Okyanusu'ndaki yüzey sularının olağandışı ısınmasını tanımlayan bir iklim modelidir. Alize rüzgarları ve atmosfer de El Nino'dan etkilenir. El Nino, El Nino-Güney Salınımı (ENSO) adı verilen daha büyük bir olgunun "sıcak fazı"dır. ENSO'nun "soğuk aşaması" olan La Nina, bölgenin yüzey sularının olağan dışı soğumasını tanımlayan bir modeldir. El Nino ve La Nina, ENSO'nun okyanus kısmı olarak kabul edilirken, Güney Salınımı atmosferik değişiklikleridir.

Bilim insanları, normal deniz yüzeyi sıcaklıklarından sapmaları ölçmek için Oceanic Nino Index'i (ONI) kullanırlar. El Nino olayları, art arda en az beş üç aylık sezon boyunca deniz yüzeyi sıcaklığının 0,9° Fahrenhayt'tan fazla artmasıyla belirtilir. El Nino olaylarının yoğunluğu, hava ve iklim üzerinde yalnızca orta dereceli yerel etkileri olan zayıf sıcaklık artışlarından (yaklaşık 4 - 5° F) dünya çapındaki iklim değişiklikleriyle ilişkili çok güçlü artışlara (14 - 18° F) kadar değişir.

El Niño ve La Niña'nın güney yarımküredeki etkileri çok büyüktür. Bu etkiler ilk olarak 1923'te Sir Gilbert Thomas Walker tarafından tanımlanmıştır. Eylül 2006 itibarıyla El Niño aktif durumdadır. En son El Nino olayı 2015-2016 arasında yaşanmış ve dünya genelindeki hava olaylarına büyük etkisi olmuştu. 2016 yılı bu sebeple kayıtlara geçen en sıcak yıl oldu. 2018 yılı El Nino'nun zıttı olarak tabir edilen La Nina ile başladı. La Nina'nın görüldüğü dönemde Pasifik Okyanusu yüzey ısısı, mevsim normallerinin altında seyreder. 

El Nino etkisi ne kadar sürer?

El Nino hava olayı, 2 ile 7 yıl aralıklarla düzensiz olarak gerçekleşir. Bununla birlikte, El Nino düzenli bir döngü değildir veya okyanus gelgitlerinin olduğu anlamda öngörülebilir değildir.

El Nino'nun etkileri nelerdir?

El Nino, birbiriyle ilişkili ve dünyanın büyük bir bölümünü etkileyebilen büyük ölçekli, uzun süreli iklim anormallikleri ya da modelleridir. Bir El Nino olayı sırasında, batıya doğru esen alize rüzgarları Ekvator boyunca zayıflar. Hava basıncı ve rüzgar hızındaki bu değişiklikler, ılık yüzey suyunun Ekvator boyunca batı Pasifik'ten kuzey Güney Amerika kıyılarına doğru doğuya doğru hareket etmesine neden olur. Bu ılık yüzey suları, sıcak yüzey suyunu aşağıdaki daha soğuk sudan ayıran okyanus derinliği seviyesi olan termoklin'i derinleştirir. Bu kalın ılık su tabakası normal yükselmenin oluşmasına izin vermez. Balık popülasyonları ölür veya göç eder.

El Nino ayrıca iklimde yaygın ve bazen şiddetli değişikliklere neden olur. Daha sıcak yüzey sularının üzerindeki konveksiyon, artan yağış getirir. Yağışlar, şiddetli bir şekilde artarak kıyı taşkınlarına ve erozyona katkıda bulunur. Yağmurlar ve seller evleri, okulları, hastaneleri ve işyerlerini yok edebilir. Ayrıca ulaşımı kısıtlar ve ekinleri yok ederler. El Nino, Güney Amerika'ya yağmur getirdiği gibi, Endonezya ve Avustralya'ya da kuraklık getirebilir. Rezervuarlar kuruduğundan ve nehirler daha az su taşıdığından, bu kuraklıklar bölgenin su kaynaklarını tehdit ediyor. Sulama için suya bağlı olan tarım tehdit altındadır.

Daha güçlü El Nino olayları da küresel atmosferik sirkülasyonu bozar. Küresel atmosferik sirkülasyon, termal enerjinin (ısı) Dünya yüzeyinde dağıtılmasına yardımcı olan büyük ölçekli hava hareketidir. Okyanus ve atmosferik ısı kaynaklarının doğuya doğru hareketi, Kuzey ve Güney Amerika'nın yüksek enlemlerinde alışılmadık derecede şiddetli kış havasına neden olur.

Sel veya kuraklık gibi doğal afetler nedeniyle harap olmuş topluluklarda hastalıklar gelişebilir. El Nino ile ilgili sel, dünyanın bazı bölgelerinde kolera, dang humması ve sıtmanın artmasıyla ilişkilendirilirken, kuraklık solunum sorunlarına yol açan orman yangınlarına yol açabilir.

1982 - 83 ve 1997 - 98 El Nino olayları, 20. yüzyılın en yoğun olaylarıydı. 1982 - 83 olayı sırasında, doğu tropikal Pasifik'teki deniz yüzeyi sıcaklıkları normalin 7,8 - 12,8°C üzerindeydi. Bu güçlü sıcaklık artışları ciddi iklim değişikliklerine neden oldu: Avustralya sert kuraklık koşulları yaşadı; Tahiti'de tayfunlar meydana geldi; ve rekor yağış ve sel Şili'nin merkezini vurdu. Kuzey Amerika'nın batı kıyısı, kış mevsiminde alışılmadık derecede fırtınalıydı ve Şili'den ABD'nin Alaska eyaletine kadar avlanan balıklar önemli ölçüde azaldı.

Kuzey Atlantik'teki aşırı ısınma ve El Nino etkisi, yeni sıcaklık rekorlarına yol açabilir

Son günlerde Atlantik Okyanusu'nun kuzeyinde görülen aşırı ısınmanın günlük sıcaklık rekorlarının temel sebebi olduğu değerlendirilirken, El Nino'nun da etkisiyle yeni sıcaklık rekorlarının kırılabileceği öngörülüyor.

Küresel ortalama sıcaklıklar, bu ayın ilk haftasında üst üste rekor kırdı, aşırı sıcak hava dalgası, dünyanın birçok bölgesini etkisi altına aldı.

4 Temmuz'da El Nino koşullarının başladığını açıklayan Dünya Meteoroloji Örgütü (WMO), kayıtlardaki "en sıcak haftanın" yaşandığını ve küresel ortalama sıcaklığın El Nino yılı olan 2016'daki 16,94 dereceyi 0,3 derece aşarak 7 Temmuz'da 17,24'ye ulaştığını bildirdi.

Avrupa Birliği Copernicus İklim Değişikliği Servisi'nden AA muhabirine yapılan açıklamada, dünyanın birçok bölgesinde sıcak hava dalgaları yaşanırken, rekor seviyede yüksek deniz yüzeyi sıcaklığının günlük sıcaklık rekorları kırılmasının arkasındaki temel neden olduğu belirtildi.

Copernicus'un bulgularına göre, deniz yüzeyi sıcaklıkları mayısta önceki tüm mayıs aylarına göre yüksek seyretti. Bu durum haziranda daha yüksek sıcaklık anomalisinin görülmesiyle devam etti ve özellikle Kuzey Atlantik'te deniz yüzeyi sıcaklığı, ortalamanın 0,91 derece üzerine çıkarak kayıtlardaki en yüksek derece ölçüldü.

"El Nino etkisiyle daha sıcak bir yıl sonu yaşanacak"

WMO Bölgesel İklim Tahminleri Servisi Birim Başkanı Wilfran Moufouma-Okia, dünyada haziran ayının kayıtlardaki en sıcak haziran olduğunu anımsattı.

Bunun bir uyarı sinyali niteliği taşıdığını ifade eden Moufouma-Okia, "Hatırlamamız gereken nokta şu ki dünyada genelde en sıcak ay temmuzdur ancak haziran istisnai bir şekilde sıcaktı." dedi.

Moufouma-Okia, hazirandaki sıcaklığın ardından bu ayın ilk haftası görülen rekor sıcaklıklarda El Nino etkisi olup olmadığının araştırılması gerektiğini belirterek, konuşmasını şöyle sürdürdü:

"El Nino, daha önce 2015-2016'da yaşandı ve 2016, şu anda kayıtlardaki en sıcak yıl. Son günlerdeki rekor sıcaklıklar Pasifik'te deniz yüzeyi sıcaklığını artıran El Nino koşullarının ortaya çıktığı dönemde meydana geldi. Ancak El Nino etkisi genellikle aralık ayı civarında, yani kış döneminde sıcaklıklarda etkisini göstermeye başlar. Bu nedenle son dönemde görülen rekor sıcaklıklarda El Nino etkisini araştırmak gerekir ama El Nino etkisinin sıcaklıklarda tam olarak görülmesiyle daha sıcak bir yıl sonu yaşanma ihtimali oldukça yüksek."

Kuzey Atlantik'te tropikal siklon ihtimali

Kuzey Atlantik'teki aşırı ısınmaya dikkati çeken Moufouma-Okia, "Atlantik'teki ısınma nedeniyle endişeliyiz. Çünkü bu benzeri görülmemiş bir ısınma ve normalde El Nino döneminde Atlantik'te bu tür bir ısınma görmeyiz. El Nino döneminde Atlantik'te sıcaklıklar normal olur. Atlantik'teki bu ısınma ve El Nino etkisiyle sıcaklıkların dünya çapında daha fazla artacağını görebiliriz." uyarısında bulundu.

Moufouma-Okia, Atlantik'teki ısınmanın okyanusun güney kısımlarında tropikal siklonları tetikleyebileceğine işaret ederek, "El Nino sırasında normalde bu tür olaylar beklemeyiz, daha az tropikal siklon görürüz ancak mevcut ısınma seviyesinde bunlar yaşanabilir." dedi.

Atlantik'teki sıcaklık artışının sebeplerinin araştırılması gerektiğini ifade eden Moufouma-Okia, bilim insanlarının muhtemelen birkaç ay sonra bir çalışma yapabileceğini ve bu ısınmanın tam olarak hangi sebeplerden kaynaklandığı, küresel ısınmanın etkisi ve diğer etkenlere ilişkin verileri analiz edeceğini anlattı.

Birçok bölge yüksek sıcaklık riski altında

Wilfran Moufouma-Okia, El Nino ve diğer etkileri dikkate alarak temmuz-eylül dönemini kapsayan modellemelerine göre tropikal bölgelerde, Afrika, Güney Amerika ve Pasifik'in bazı bölgelerinde yüksek sıcaklık riskinin "çok yüksek" olduğunu bildirdi.

Avrupa, ABD, Asya'nın bazı bölgeleri ve Arap Yarımadası'nda da "çok yüksek ihtimalle" sıcaklık artışı görüleceğini ifade eden Moufouma-Okia, şunları kaydetti:

"Dünya Meteoroloji Örgütü olarak, gelecek 5 yılın kayıtlardaki en sıcak yıl olacağını öngörüyoruz. Bu yıllardan birinin de kayıtlardaki en sıcak yıl olacağını ve sıcaklık artışının sanayi öncesi döneme göre 1,5 dereceyi aşma ihtimali olduğunu tahmin ediyoruz. Bu yıl veya 2024 dünyadaki en sıcak yıl olacak mı net bir şey söyleyemeyiz ama gelecek 5 yıldan biri en sıcak yıl olacak. El Nino etkisi, küresel ısınmayla birleşecek."