Virüslerle 'soğuk plazma' ile mücadele... Korona virüse karşı etkili mi?

Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Fizik Bölümü öğretim üyesi Prof. Dr. Tamer Akan, Covid-19 mücadelesinde de kullanılan soğuk plazma uygulamalarını anlattı. Şimdiye kadar pek çok virüs üzerinde soğuk plazma inaktivasyonu gerçekleştirildiğini aktaran Prof. Dr. Akan, bu çalışmaların koronavirüs için de 2019’dan beri yürütüldüğünü kaydetti.

Plazma nedir?

Maddenin, katı, sıvı ve gazın dışında “plazma” hali de olduğunu da belirten Akan, “Katı, sıvı ve gazlar atom ve moleküllerden oluşurken plazma; atom-moleküller, pozitif-negatif iyonlar, radikaller, uyarılmış atom-moleküller, elektronlar ve fotonlardan oluşur. Bununla birlikte önemli miktarda ultraviyole (UV) ışın ve ozon üretir. Plazma içinde bulunan bu parçacık türleri, plazmaların günlük hayatımızda çok farklı amaçlar için kullanımına neden olmuştur. Bunlardan en önemlisi floresan lambalardır. Plazmalar ürettiği ışık nedeniyle aydınlatma teknolojisinde, iyonlar nedeniyle kaplama ve elektronik teknolojisinde, radikal parçacıklar nedeniyle tıp, gıda, ziraat gibi pek çok teknolojide, UV ve ozon nedeniyle sterilizasyon amaçlı kullanılmaktadır” dedi.

Soğuk plazma nedir?

Bakteri inaktivasyonu ve sterilizasyonunda soğuk plazma uygulamasının kullanıldığını belirten Akan şöyle devam etti: "Soğuk plazmaların hiç ısı üretmeden pek çok tür bakteriyi öldürdüğü ve mantar ve biyofilm gibi farklı mikroorganizma yapılar üzerine etkisi görülmüştür. Plazma klimalarda havayı sterilize ettiği gibi kuvöz, hastane, okul, kreş, alışveriş merkezi, uçak gibi toplu yaşam alanlarındaki hava, plazma haline getirilerek zararlı mikro-organizmalardan arındırılabilir. Bununla birlikte canlılar üzerinde soğuk plazma uygulamaları çok önemlidir. Bakteri ve virüslerden meydana gelen pek çok enfeksiyon hastalığı, kimyasal ilaç kullanmadan doğrudan soğuk plazma ile tedavi edilebilecektir. Plazmalar endoskopik cihazlarla insan vücudu içine sokularak da kanın sterilizasyonundan vücut içindeki pek çok enfeksiyon tedavi edilmektedir. Bununla birlikte yanık ve yara tedavisinde, kırışıklık ve kahverengi leke gibi çeşitli deri iyileştirmelerde, ağız-diş sağlığı ve diş çürüğü tedavisinde, göz ülser gibi pek çok ülser tedavisinde, dikişsiz ameliyat için kanın pıhtılaştırılmasında ve pek çok kanser türü tedavisinde kullanılmaktadır. Soğuk plazmaların, kök hücre, protein, lökositler, hücre mutasyonu, üreme hücreleri ve nöroloji gibi uygulamaları da çok yeni sonuçlar üretmiştir. Plazmaların ziraat ve gıda uygulamaları da çok farklı sonuçlar ortaya koymuştur. Soğuk plazmalar tohum üzerine uygulandığında, kök uzunluğu ve filizlenmede çok ciddi gelişme görülmektedir. Yetişen ürünlerde de ciddi verim artışları olmaktadır. Soğuk plazmaların gıda üzerindeki bakterileri de yok ederek raf ömürlerini arttırdığı görülmektedir. Sebze, et, balık, süt, peynir gibi pek çok gıda üzerinde soğuk plazma uygulamaları ile daha uzun süre saklanabilen gıdalar elde edilmektedir.”

“Pek çok virüs üzerinde soğuk plazma inaktivasyonu gerçekleştirildi”

Soğuk plazmaların insan, hayvan ve bitki patajonik virüs inaktivasyonunda, plazma içindeki oksijen ile azot radikallerinin, UV ışınımın ve yüklü parçacıkların etkisi olduğunun görüldüğünü ifade eden Prof. Dr. Tamer Akan, “Soğuk plazmalar virüsün viral protein ve nükleik asitlerine saldırmaktadır. Soğuk plazma uygulaması sonucu virüs yapısının ve nükleik asitlerinin, konakladığı insan ya da hayvana zarar veremeyecek şekilde kısmen ya da tamamen bozulduğu görülmüştür. Şimdiye kadar bakteriyofaj lamda, MS2 ve T4, hayvan taşıyıcı FCV, hayvansal NDV ve AIV, bitkisel TMV ve PVY ve insanda olabilen Adenovirüs, İnfluenza A ve B, RSV, HIV, SARS-CoV-2 gibi pek çok virüs üzerinde soğuk plazma inaktivasyonu gerçekleştirilmiştir. Koronavirüs üzerine de 2019 baharından bu yana çalışmalar yürütülmektedir” diye konuştu.