Rus takımları uluslararası organizasyonlardan men edilecek mi?

Ukrayna-Rusya arasındaki savaş ve istenilmeyen görüntülerden sonra Amerika ve Avrupa ülkeleri Rusya’ya karşı gerek ekonomi gerekse diğer alanlarda ciddi ve etkili yaptırımlar uygulamaya başladı.

Futbol alanında da bazı yaptırımlar gündeme geldi. Örneğin, bu sezon Rusya’da oynanması planlanan Şampiyonlar Ligi Finali’nin Fransa’nın Paris şehrinde oynanmasına karar verildi. Tüm bunlar akıllara ‘‘Rusya Milli Takımı ve Rus Futbol Kulüpleri FIFA ve UEFA’nın kararıyla uluslararası resmi müsabakalardan men edilebilir mi?’’ sorusunu getiriyor.

Rusya’nın ceza karnesi kabarık

Rusya spor alanında önceden de yasaklamalara maruz kalmış bir ülke. Örneğin, atletizm alanında Rusya, sistematik doping ihlalleri sebebiyle 16 Aralık 2022 tarihine kadar tüm müsabakalardan men edildi. Normalde Dünya Anti-Doping Teşkilatı tarafından verilen ceza 4 yıldı ancak Uluslararası Spor Tahkim Mahkemesi (CAS) ilgili ceza süresini 2 seneye indirdi. Ceza nedeniyle, Rus atletler Tokyo Olimpiyatları ve Pekin Kış Olimpiyat Oyunları'nda Rusya Milli Takımı altında mücadele edemedi.

Rusya’nın Ukrayna’ya saldırısının akabinde Polonya, İsveç ve Çek Cumhuriyet ülkeleri güvenlik sebebiyle bu ülkede düzenlenecek Dünya Kupası Elemesi müsabakalarına katılmayacağını FIFA’ya bildirdi. FIFA da müsabakaların tarafsız bir sahada oynanacağını açıkladı. Bu karara göre Rusya Milli Takımı iç saha müsabakalarını kendi ülkesinde oynayamayacak.

Benzer şekilde Rusya’nın St. Petersburg şehrinde bu sezon oynanması planlanan UEFA Şampiyonlar Ligi Finali, UEFA tarafından alınan kararla Rusya’dan alındı ve Şampiyonlar Ligi Finali’nin Fransa’nın başkenti Paris’te oynanmasına karar verildi. Bu kararla Rusya’nın UEFA Şampiyonlar Ligi Finali'ne ev sahipliği yapmasının da önüne geçilmiş oldu.

Ukrayna Futbol Federasyonu’ndan men talebi

2023 yılında UEFA Süper Kupa Finali’nin Rusya’nın Kazan şehrinde oynanması planlanıyor. Fakat büyük ihtimalle UEFA ilgili müsabakanın başka ülke ve şehirde oynanmasına karar verecek.

Bu kapsamda en çarpıcı başvuru Ukrayna Futbol Federasyonu’ndan geldi. Ukrayna, FIFA’dan Rusya Futbol Milli Takımı'nın, UEFA’dan da Rus Futbol takımlarının bütünüyle uluslararası müsabakalardan men edilmesini istedi. Başvuru özellikle İrlanda ve İngiltere basınında oldukça ses getirdi. Bu yönde Avrupalı parlamenterlerin de talebinin olduğu biliniyor ve FIFA ile UEFA’ya bu yönde baskı yapılması oldukça muhtemel.

FIFA ve UEFA’nın yaklaşımı

UEFA’nın futbola yaklaşımı futbolun politik bir unsur olmaması gerektiği yönünde. Ancak ne yazık ki UEFA tarafından bu zamana kadar verilen çoğu kararın politik unsur taşıdığı yadsınamaz bir gerçek. UEFA’nın kararlarında özellikle İngiltere’nin baskısı ve siyasi etkinliği oldukça fazla. Bu durum da ilgili konuda siyasi bir karar verilme ihtimalini ortaya çıkarıyor.

UEFA’nın önümüzdeki günlerde yapacağı toplantıda Şampiyonlar Ligi Finali’nin gündem olması bekleniyor. Rusya'nın tüm futbol müsabakalarından men edilmesi konusu da gündeme gelecektir.

Gerekli siyasi baskı oluşturulup Avrupa ülkelerinden FIFA ve UEFA’ya Rusya’ya ilişkin yaptırımların arttırılması talebi gelirse Rusya’nın futbolla ilgili tüm müsabakalardan men edinilmesi kaçınılmaz olacaktır. Avrupa’da FIFA ve UEFA’nın alacağı kararlarda Avrupa ülkelerinin Rusya üzerine uyguladığı yaptırımların örnek alınması konuşuluyor.

Geçmiş örnekler

Öte yandan, Avrupa ülke kulüpleri Rus kulüpleriyle futbol müsabakaları oynamayı tamamıyla reddederse bu durumda ne olacağı da ayrı bir soru işareti. Örneğin, Formula 1'de Sebastian Vettel, Rusya’da hiçbir şekilde yarışmayacağını ve F1 organizasyonuna katılmayacağını belirtti ve ardından F1 organizasyonu Rusya yarışını takvimden çıkardı.

Geçmişte yaşanan mevcut duruma çok benzer bir olay var. Milosevic hükümetinin Saraybosna’yı bombalamasının ardından UEFA Yugoslavya’yı 1992 yılında İsviçre’de düzenlenen Avrupa Futbol Şampiyonası’ndan men etti ve Yugoslavya'nın grubunda ikinci sırada bulunan Danimarka şampiyonaya doğrudan katılmaya hak kazandı. İşin ilginç tarafı ise Danimarka turnuvanın sonunda Avrupa Futbol Şampiyonu oldu. Yugoslavya’nın turnuvadan men edilmesine ilişkin karar BM’de oy çoğunluğuyla alındı ve karar birebir olarak UEFA tarafından uygulandı.

Men cezası ne kadar mümkün?

Kısacası FIFA ve UEFA, Rusya’nın futbolda uluslararası müsabakalardan gerek milli takım gerek kulüp bazında men edilmesi kararını Rusya üzerindeki uluslararası kamuoyu baskısına ve Avrupa ülkeleri tarafından uygulanan yaptırımların ağırlığına göre verecek.

FIFA ve UEFA'nın hukuken böyle bir karar verip veremeyeceği de bir tartışma konusu. Esasında FIFA ve UEFA’nın böyle bir karar verme yetkisi var ancak bu kararın kesinlikle çok doğru bir şekilde detaylandırılması gerekiyor. Neden böyle bir karar verildiği geçerli sebeplerle (savaş, uluslararası savaş suçu, sınır ihlali, sivillere saldırı vs.), hukuki bir zeminde açık bir şekilde açıklanmalı ve karar politik gerekçelere dayandırılmamalı.

Bu nedenlerle FIFA ve UEFA Rusya’yı uluslararası futbol müsabakalarından men edebilir. Kaldı ki daha geçtiğimiz günlerde Kenya ve Zimbabwe FIFA tarafından uluslararası müsabakalardan yasaklandı. Men cezasının gerekçesi her iki ülkede de futbolda yolsuzluğun artması ve kadın hakemlere karşı cinsel saldırıların engellenememesi idi.

FIFA ve UEFA Ukrayna’daki savaşı ve savaşta ortaya çıkan olayları gerekçe göstererek Rusya’yı hem milli takım hem kulüp bazında uluslararası futbol müsabakalarından men edebilir. Bu durum gerçekleşirse, Rusya Futbol Federasyonu ve men cezasıyla karşı karşıya kalan Rus Futbol Kulüplerinin de Uluslararası Spor Tahkim Mahkemesi’ne (CAS) başvurması muhtemel.