Cumhurbaşkanı ve 28. Dönem Milletvekili Genel Seçimi... İşte 15 soruda merak edilenler

Yüzde 10'dan yüzde 7'ye indirilen seçim barajının uygulanması, görme engellilerin hazırlanan şablonla tek başlarına oy kullanması gibi pek çok ilke sahne olacak seçim için Yüksek Seçim Kurulunun (YSK) belirlediği takvim süreci işliyor.

Seçim, Kahramanmaraş merkezli 11 ili etkileyen depremler nedeniyle yeni önlemlerle yürütülecek.

YSK, 36 siyasi partinin seçime katılma yeterliliğine sahip olduğunu belirledi. Bazı siyasi partiler, "Cumhur", "Millet", "Ata" ve "Emek ve Özgürlük" ittifakları adı altında seçime girme kararı aldı.

Kesinleşen cumhurbaşkanı aday listesine göre, seçimde Cumhur İttifakı'nın cumhurbaşkanı adayı Recep Tayyip Erdoğan, Millet İttifakı'nın cumhurbaşkanı adayı Kemal Kılıçdaroğlu, Memleket Partisi Genel Başkanı Muharrem İnce ile Ata İttifakı'nın adayı Sinan Oğan cumhurbaşkanlığı için yarışacak.

14 Mayıs'ta yapılacak Cumhurbaşkanı ve 28. Dönem Milletvekili Genel Seçimleri'ne ilişkin 15 soru ve yanıtları şöyle:

1- Kahramanmaraş merkezli depremlerden etkilenen 11 ilde oy verme işlemi nasıl yapılacak?

Deprem bölgesinde eskiden hangi okullara sandık kuruluyorsa aynı okullara yine sandık kurulacak. Okullar yıkılmış ya da hasar görmüş olsa bile bahçesine konteyner konarak oyların kullanılması sağlanacak.

2 - İl değiştiren depremzede seçmenlerin kullandığı oy hangi seçim çevresi için sayılacak?

Seçmenler, adres kaydını nereye aldırırsa orada oy kullanacak, oylar o seçim çevresi için sayılacak.

3 - Tutuklu ve hükümlüler nasıl oy kullanacak?

Anayasa'ya göre, taksirli suçlardan hüküm giyenler hariç ceza infaz kurumlarında bulunan hükümlüler oy kullanamıyor. Ceza infaz kurumlarında bulunan tutuklular ile taksirli suçlardan hükümlüler için cezaevlerinde sandık kurulacak. Sandıkların konulacağı yer, cezaevi yönetiminin görüşü alınarak belirlenecek. YSK, Kovid-19 iznine gönderilen taksirli suçlardan hükümlülerin, cezaevi listelerine dahil edilmeyerek oy kullanabileceklerine karar verdi.

4- Seçimde kaç cumhurbaşkanı adayı yarışacak?

YSK'nin Resmi Gazetede yayımlanan kesin aday listesine göre, seçimde 4 aday yarışacak. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu, Memleket Partisi Genel Başkanı Muharrem İnce ile Sinan Oğan cumhurbaşkanı adayı olarak seçime girecek. YSK'de çekilen kuraya göre oy pusulasında 1. sırada Erdoğan, 2. sırada İnce, 3. sırada Kılıçdaroğlu, 4. sırada Oğan yer alacak.

5- Cumhurbaşkanı adayları oy pusulası nasıl olacak?

Kullanılacak filigranlı birleşik oy pusulasında, "Cumhurbaşkanı adayları" ibaresi ile YSK'de çekilen kuraya göre sırasıyla adayların adı ve soyadı yer alacak. Cumhurbaşkanı adaylarının kendilerine ayrılan sütun içine arka fonu beyaz vesikalık renkli fotoğraflarının altına nüfus kayıt örneğindeki ad ve soyadları, 13 punto ve büyük harflerle yazılacak.

6- Hangi partiler ittifak yaparak seçime girecek?

Siyasi partilerin seçim ittifakı yapmalarına imkan tanıyan düzenleme gereği, bir önceki seçimde olduğu gibi bu seçimde de bazı siyasi partiler ittifak halinde seçime girmeye hazırlanıyor.

Adalet ve Kalkınma Partisi (AK Parti), Milliyetçi Hareket Partisi (MHP), Büyük Birlik Partisi (BBP) ve Yeniden Refah Partisi'nin "Cumhur İttifakı" adıyla seçime girmesine ilişkin protokol 24 Mart'ta YSK'ye sunuldu. İttifaka mensup 4 parti kendi logosuyla seçime girecek. Ancak Cumhur İttifakı'na destek veren HÜDA PAR, seçime AK Parti listelerinden gireceğini açıkladı.

"Millet İttifakı"nı oluşturan Cumhuriyet Halk Partisi (CHP), İYİ Parti, Saadet Partisi, Gelecek Partisi, Demokrasi ve Atılım Partisi (DEVA Partisi) ve Demokrat Parti'nin seçim ittifakına ilişkin protokolü ise 22 Mart'ta YSK'ye teslim edildi.

Yeşil Sol Parti, Türkiye İşçi Partisi (TİP) ve Emek Partisi de (EMEP) "Emek ve Özgürlük İttifakı" adıyla katılma kararını içeren protokolü YSK'ye 24 Mart'ta sundu. "Emek ve Özgürlük İttifakı" içinde yer alan ve Anayasa Mahkemesinde açılan kapatılması istemli davada süreç devam eden HDP de Yeşil Sol Parti listelerinden seçime gireceğini açıkladı.

Zafer Partisi Genel Başkanı Ümit Özdağ ile Adalet Partisi Genel Başkanı Vecdet Öz'ün imzalarını taşıyan ve "Ata" adı verilen ittifaka ilişkin protokol de aynı gün teslim edildi. İttifakların ve siyasi partilerin oy pusulasındaki yerleri için 8 Nisan'da YSK'de kura çekilecek.

7- Milletvekili aday listeleri ne zaman YSK'ye teslim edilecek?

Siyasi parti genel merkezleri, seçime katılacakları seçim çevrelerine ait aday listelerini 9 Nisan günü en geç saat 17.00'ye kadar YSK'ye teslim edecek. Bağımsız milletvekili adayları da aynı gün saat 17.00'ye kadar il seçim kurullarına başvuru yapacak.

8- İttifak yapan partiler, oy pusulasında nasıl yer alacak?

İttifak yapan partiler, oy pusulasında "ittifak" unvanları altında yan yana yer alacak. Partilerin logoları, isimleri, genel başkanlarının adları ile partiler için ayrılan her sütunun altında, milletvekili adaylarının isimleri de belirtilecek. Birleşik oy pusulasının en üstüne "Siyasi Partiler ve Bağımsız Adaylar" ibaresi yazılacak. Bu ibarenin altına seçime katılan siyasi parti temsilcileri huzurunda Yüksek Seçim Kurulu tarafından çekilen kura sırasına göre partiler sıralanacak.

9 - Seyyar sandıklarda kimler oy kullanacak?

Hastalığı veya engeli sebebiyle yatağa bağımlı seçmenler için bu seçimde de seyyar sandıklar oluşturuldu. Bu seçmenler, seyyar sandıklarda oylarını kullanabilecek.

10- Oy pusulaları tek zarfta mı olacak?

Seçmenler, cumhurbaşkanına ve milletvekillerine yönelik tercihte bulundukları iki ayrı oy pusulasını aynı zarfa koyarak sandığa atacak.

11- İttifak oyları nasıl sayılacak?

Seçim yasasında gerçekleştirilen son değişiklikle yüzde 10 olan ülke seçim barajı, bu seçimde yüzde 7 olarak uygulanacak. İttifak yaparak seçime girecek partilerin oy hesabı da değişti. Yeni yasaya göre, ittifakı oluşturan siyasi partilerin her birinin çıkaracağı milletvekili sayısı, her seçim bölgesinde elde ettiği geçerli oy sayısı esas alınarak, yani D'hont sistemine göre oransal belirlenecek.

12 - Yeni seçim yasasına göre ittifaktaki kaç parti seçim barajını aşmış sayılacak?

Seçim yasasında değişiklik yapan 7393 sayılı Kanunun 2. maddesine göre, ittifakta yer alan partilerin ayrı ayrı yüzde 7'yi geçmesi gerekmiyor. İttifakın aldığı oy toplamı genel baraj olan yüzde 7'yi geçtiğinde ittifak içindeki tüm partiler barajı geçmiş sayılacak.

13- Yurt dışındaki seçmenler için kaç ülkede sandık kurulacak?

75 ülke ve 156 yerdeki yurt dışı temsilciliğinde sandık kurulları oluşturuldu. Gümrük kapılarında ve yurt dışı temsilciliklerinde 27 Nisan 2023 Perşembe günü oy verme işlemi başlayacak. Gümrük kapılarında oy verme 14 Mayıs 2023 Pazar günü saat 17.00'de bitecek. Yurt dışı temsilciliklerde ise oy verme işlemi 9 Mayıs'ta sona erecek. Yurt dışı seçmen kütüğüne kayıtlı seçmenler, tatil günleri dahil 24 saat süreyle oy kullanılabilecek.

14- İlk önce hangi oy pusulası sayılacak?

Cumhurbaşkanı ve milletvekili seçimi oy pusulaları aynı zarfa konulacak. Önce cumhurbaşkanı seçimine ait oy pusulalarının sayım ve dökümü yapılacak. Zarftan çıkan oy pusulalarında bir seçim türüne ait olanın geçersiz olması, diğerinin geçersiz sayılmasını gerektirmeyecek.

15- Türkiye genelinde hangi saatler arasında oy verilecek?

Türkiye genelinde oy verme işlemi 08.00 ile 17.00 saatleri arasında yapılacak. Saat 17.00 itibarıyla sırada bekleyenler varsa bu kişilerin sandık kurulu başkanınca sayılıp oy vermeleri sağlanacak.