Yapay zeka ve insan
Teknolojik gelişmeler son 20 yılda çılgınlık boyuta ulaşmış olabilir. Özellikle uzay teknolojisi bugün tıp dünyasında aktif olarak kullanılıyor. Hastalıkların tedavisinde, ameliyatlarda ciddi kolaylık sağladığı düşünülüyor.
Seneler önce Amazon’un “Button” projesini hayranlıkla izlemiştik. Ama devamının niye gelmediğini anlayamadık.
Bugün özellikle yapay zeka ile hayatımıza giren bir çok otonom makinalar, iş gücünün alternatifi olarak karşımıza çıkıyor. Önceden bilim kurgu kabul edilen uygulamaları gerçeğe dönüştürürken neredeyse her sektöre etki ediyor. Otonom makineler dünyanın en büyük zorluklarından bazılarının üstesinden gelmek için yapay zekadan faydalanıyor.
Şu anda aktif olarak yapay zeka kullanım alanları mevcut. Örneğin; “Akıllı Şehirler” Trafik yönetimi, park yönetimi, ulaşım merkezi operasyonu, kamu güvenliği vb. gibi. Veya “Tarım” da, Otonom ekim ve hasat, hassas uygulamalı tarım, verim yönetimi gibi.
Yapay zeka ile donatılmış otonom cihazlar için bir internet sitesinde şu şekilde bir tanım yapılmış; “Hareket eden mekanizmalara sahip, hedeflenen çevresel unsurları takip edebilen, toplanan verilerle öğretilen durumlara göre karar verebilen, kendi kendine çalışan hizmetkarlar.”
Peki gerçekten hizmetkarlar mı yoksa bir komedyenin söylediği gibi bizi ele mi geçirecekler?
Bu konuda enteresan araştırmalara ulaştım, fakat ilginç bazı bilgilere, ABD Ordusu Muharebe Kabiliyetleri Geliştirme Komutanlığı’nın Ordu Araştırma Laboratuvarı’nda bilgisayar bilimci olan Dr. Celso de Melo, Japonya’daki Gifu Üniversitesi’nde çalışan Dr. Kazunori Teradafrom ile ortaklaşa yazdığı bir makalede ulaştım.
Dr.Melo diyor ki; “İnsanlar adına hareket eden özerk makineler toplumda yaygınlaşmaya hazırlanıyor, ancak bu makinelerin başarılı olması ve benimsenmesi için insanların onlara güvenebilmesi ve onlarla işbirliği yapabilmesi çok önemlidir. Bu makinelerde uygun stratejileri simüle etmek doğal bir başlangıç noktası olsa da, burada tasarımcıların özellikle duygu ifadeleri olmak üzere sözsüz iletişimi göz ardı edemeyeceklerini vurguluyoruz.”
İşin sırrı birazda insan davranışlarında. Üniversite zamanlarından hatırladığımız, Nash dengesinin bir benzerini, Dr. Melo “Mahkum İkilemi” olarak tanımlıyor.
Şöyle ki;
“Mahkum ikileminde, her turda iki oyuncu eş zamanlı olarak ya işbirliği yapma ya da kaçma kararı verir. İkisi de işbirliği yaparsa, her biri bir R getirisi alır. Her ikisi de kaçarsa, R'den düşük bir P getirisi alırlar. Ancak, biri işbirliği yapar ve diğer kusurlu olursa, kaçan mümkün olan en yüksek ödülü (T) kazanır işbirlikçi ise en düşük (S) alır.
Yani, T > R > P > S. Tur sayısı sınırlıysa, rasyonel tahmin oyuncuların her zaman kaçması gerektiğidir; ancak, uygulamada, insanlar genellikle işbirliği yaparlar ve bu alandaki araştırmaların ana itici güçlerinden biri, işbirliğini teşvik edebilecek stratejiler bulmak olmuştur.”
Karşılıklı strateji, mahkum ikileminde oyuncuların davranışlarındaki birçok farklılığı açıklayabilse de, duygu ifadelerinin insanın karar verme sürecini şekillendirmede çok etkili olduğuna dair artan kanıtlar var.
Çok dallanıp budaklanmadan yazıyı yazmama sebep olan video altındaki bir yorumdan bahsederek yazıyı sonlandırayım;
Caterpillar’de bu konuda senelerdir çalışan bir firma. İş makinalarının uzaktan kontrol edilmesi projesi 1960’lara kadar dayanıyor.
Şu anda otonom ve yapay zeka ile madenlerde çalışabilen yükleyiciler yapıyorlar. Bununla ilgili hazırladıkları bir videoya gelen yorum çok ilginç geldi bana.
Tam da yukarıda bahsedilen “duygu” “iletişim” ve “güvenme” gibi duyguları ifade eden bir yorum olmuş.
“Bu gelmiş geçmiş en kötü fikir. Sadece tembelliği teşvik etmiyorsunuz, aynı zamanda biz operatörleri küçümsüyorsunuz. Bir arızayı nasıl yakalayacaksınız? Hidrolik sızıntıları nasıl tespit edeceksinizü? Operatör olmak, oyuncu koltuğunda oturmaktan çok daha fazlasını içerir. Ayırca tozlu bir ortama daha fazla elektronik getirmek, ekipmanlarınız için daha fazla para peşinde koştuğunuzu gösteriyor. Operatörlerin bakım görevlerini yerine getirmesini zorlaştırıyor. Kameralar ve sensörler delicesine pahalı. Yapmaya çalıştığınız şey bizi heyecanlandırmıyor. Şimdiye kadar gördüğümüzden daha fazla insanı incitecek ve ekipmana daha fazla zarar vereceksiniz.”
Operatör arkadaş endişeli…
