Yurt dışı fonlama
Yurt dışı fonların ülkemizde kullanılması konusu gündemimize ağırlıklı olarak Avrupa Birliği süreciyle birlikte girdi. AB'ye uyum maksadıyla çeşitli alanlarda Avrupa Birliği kurumları diğer ülkeleri teşvik etmeyi düşünerek fonlar sağladılar. Bu fonlar çeşitli sivil toplum örgütlerince, belediyeler eliyle, hatta devlet kurumları eliyle kullanıldı... Bu fonların çoğu hizmet maksatlı ve somut projeler içindi bildiğim kadarıyla. Örneğin çevre koruma, sokak hayvanları için yaşam alanları, şehirlerde bisiklet yolları, temiz suya erişim, çeşitli sağlık ve bakım konuları gibi...
Bu tür fonlarda fonun kullandırılma amacı somut hizmet alanı olduğundan ve bu hizmet alanı için yapılan harcamalar net ölçülebilir nitelikte olduğundan kullanılmasında ülkeler için ciddi sakıncalar olduğunu düşünmüyorum...
Fakat bunların dışında çeşitli düşünce kuruluşları ve medya organlarına da yurtdışı fonlar sağlandığını biliyoruz. Bir medya organı için fon ayırmak, bir belediye bisiklet yolu yapsın diye fon sağlamaya benzemez...
Her ne kadar fonun kullandırılma amacı fon sağlayıcı ve fon kullanıcısı tarafından açıkça ifade edilse de medya alanı subjektif bir alandır. Kavramlardan ne anlaşılacağı kişiye göre değişir... Örneğin, fon kullandırılmasının amacının "Bağımsız yayıncılık" olduğu söylenmiş olsun. Fonu kullanan medya organı ülkemiz aleyhinde yayınları ve fonu sağlayan ülke lehinde haberleri öne çıkarırsa ne diyebilirsiniz? "Biz bağımsız yayıncılık yapıyoruz, istediğimiz haberi öne çıkarır, istediğimiz haberi öne çıkarmayız" dediklerinde fonun amacına ters düşmüş oluyorlar mı? Hayır... Çünkü bağımsızlar!!!
Bize bu ilişkiyi işte aynen böyle tarif edeceklerdir. "Devlet, bizim devlet aleyhinde yaptığımız yayınları desteklemiyor, kaynak bulamıyoruz. Biz de yurtdışı fonlara muhtaç kalıyoruz. Eğer devlet bizi maddi olarak desteklerse biz de mecbur kalmayız..."
Yıllarca bize medyanın sadece reklam gelirleri ve satışla ayakta kalabileceği söylenmedi mi? Şimdi nereden çıktı illa ki yayıncılık faaliyeti dışından fonlama gerektiği? Yıllardır sadece yayıncılık faaliyeti ile ayakta kaldıklarını sandığımız medya organları bizleri kandırdılar mı? Gazetecilik-yayıncılık dediğimiz hikaye sadece gazetecilik-yayıncılık değil miydi yani?
Düşünce kuruluşları, medya, üniversiteler gibi yapılar toplumda fikir oluşturan, yönlendirebilen yapılardır. Belediyenin bisiklet yolu yapmasıyla kıyaslanamazlar. Kamuoyu oluşturan bu yapıların maddi kaynaklarının denetiminin diğer ülkelerde nasıl olduğuna bakmak lazım. Mesela ABD'de bir gazeteyi Rusya'dan bir kuruluş fonlayabilir mi? Hadi iki farklı bloktaki ülkeden söz etmeyelim, İngiltere'deki bir medyaya ABD'deki bir vakıf para verebilir mi? Hem de "Bağımsız habercilik yapsınlar" gerekçesiyle...
Dünyada fonlama prosedürleri teker teker incelenmeli... Ülkemizde bir boşluk varsa yasal düzenlemeler yapılmalı... Üniversitelere kamuoyu oluşturulması maksatlı fonlamaların, düşünce kuruluşlarının fonlanmasının, medyanın fonlanmasının çok hassas alanlar olduğunu düşünüyorum. Bir belediyeye yaşlıların evde bakımı için verilen fon ile kıyaslanamaz...
