Günümüzün dijital çağında gazetecilik, vatandaşları bilgilendirmek, fikirleri şekillendirmek ve yetkilileri sorumlu tutmak için hayati bir araç haline geldi. Haber kuruluşlarının doğru, dengeli ve nesnel bilgi sağlama konusunda etik bir yükümlülüğü vardır. Bununla birlikte, haber kuruluşlarının olgusal habercilik pahasına sansasyonalizme, reytinglere veya partizan gündemlere öncelik verdiği önyargılı gazetecilik hakkında artan bir endişe var.
The Independent yazarlarından Muhammed Zahid Gül şöyle tarif ediyor;
Medya, toplumun siyasi, ekonomik, sosyal, kültürel ve diğer olaylara yönelik bilincine etki eden bilgilerin kaynağı konumundadır.
Medya ile toplum arasındaki bu ilişkinin güven ve inanılırlık esasına dayalı olması gerekir. Zira gazeteci; haberleri eksiği fazlası, yalanı aldatması olmadan yani gerçek resmi değiştirmeye çalışmadan dikkatli ve objektif bir şekilde aktaran kişidir.
Topluma aktarılacak bilgileri çarpıtarak, onların tutumlarını değiştirme hedefi gütmez. Gazetecilerin, “kutsal hedefler” ve “hayırlı amaçlar” uğruna bile olsa gerçeği, aldatıcı bir şekilde aktarması doğru değildir. Nitekim medyanın rolü, insanlara gerçeği aktararak, onlara bu gerçeği inceleme ve bizzat kendi değerlendirmeleri ile olayları kavrama imkânı sağlamaktır.
Taraflı gazetecilik, gazetecinin, haber kuruluşunun veya sahiplerinin kişisel görüşlerini veya inançlarını yansıtacak şekilde haber verme uygulamasıdır.
Önyargı, aşağıdakiler de dahil olmak üzere çeşitli şekillerde ortaya çıkabilir:
1. Siyasi önyargı - belirli bir siyasi ideoloji, parti veya aday için açık veya gizli desteği olan haber kaynakları.
2. Ticari önyargı - haber medyası, kritik ama daha az sansasyonel haberler pahasına, daha fazla gelir getiren veya daha geniş bir izleyici kitlesini çeken hikayelere odaklandığında.
3. Kültürel önyargı - haber medyası, genellikle ırksal veya toplumsal cinsiyet önyargısı biçiminde, olumsuz basma kalıpları pekiştirdiğinde veya belirli bir kültürel anlatıyı sürdürdüğünde.
4. Kişisel önyargı - bir gazetecinin, haberlerini veya analizlerini renklendirebilecek belirli bir konuya veya konuya yatkınlığı.
Peki neden taraflı Gazetecilik?
1. Kurumsal mülkiyet - medya şirketlerinin sahibi genellikle, gazetecilik etiğinden çok kâra öncelik veren büyük holdinglerdir. Gelir dürtüsü sansasyonelliğe, ünlü haberlerine ve siyasi partizanlığa yol açabilir.
2. Partizan medya - belirli siyasi bağlantılara veya bakış açılarına hitap eden ideolojik haber kaynaklarının büyümesi, mevcut önyargıları güçlendiren ve kamuoyunu kutuplaştıran partizan gazeteciliği normalleştirdi.
3. Toplumun kutuplaşması - sol ve sağcı siyaset arasındaki büyüyen ayrım, haber medyasına sızdı ve açıkça partizan haberciliğe yol açtı.
4. Sosyal medya - sosyal medya platformlarında sahte haberlerin, propagandanın ve tıklama tuzağının çoğalması, halkın geleneksel haber medyasına olan güvenini aşındırdı ve alternatif bilgi kaynaklarının artmasına yol açtı.
Taraflı gazeteciliğin sonuçları geniş kapsamlı ve derindir. Şöyle ki;
1. Güvenilirlik kaybı - taraflı gazetecilik, haber kuruluşlarının güvenilirliğini baltalar, bir bütün olarak gazeteciliğe olan güveni aşındırır ve vatandaşların gerçeği kurgudan ayırt etmesini zorlaştırır.
2. Kutuplaşma - partizan gazetecilik mevcut önyargıları güçlendirir, siyasi kutuplaşmayı derinleştirir ve karmaşık meseleler hakkında ortak bir anlayışa ulaşmayı zorlaştırır.
3. Yanlış bilgilendirme - önyargılı gazetecilik, özellikle halk sağlığının veya ulusal güvenliğin risk altında olduğu bir çağda, gerçek dünyada sonuçları olabilecek yanlış bilginin yayılmasına yol açabilir.
4. Çeşitlilik kaybı - partizan haber kaynaklarının hakim olduğu bir medya ortamı, gelişen bir demokrasi için kritik olan bakış açılarının çeşitliliğini sınırlayabilir.
Peki çözüm nedir?
Taraflı gazetecilik, tarafsız habercilik, bilinçli tartışma ve canlı demokrasi için önemli bir tehdit oluşturuyor. Bu zorluğun üstesinden gelmek, gazetecilerin, haber kuruluşlarının ve halkın gazetecilik standartlarını desteklemek, medya okuryazarlığını desteklemek ve dengeli ve doğru haberciliğin değerini tanımak için uyumlu çabalar gerektirecektir. Vatandaşlar olarak medyayı sorumlu tutmalı ve etik, doğru ve tarafsız habercilikten daha azını talep etmemeliyiz.
Şimdi gelelim yazının başlığına;
Buraya kadar okuduysanız eğer, şimdi size bu yazının nasıl ortaya çıktığını anlatayım.
Bu yazıyı ben yazmadım. Bu yazı tamamen, günümüzde sıklıkla duyduğunuz “Artificial intelligence (AI)” yani yapay zeka ile oluşturuldu. Artık internette binlerce site istediğiniz konuda, istediğiniz tasarımları, istediğiniz formatta önünüze çıkartıyor.
Yani artık herkes yazar olabilecek!, tasarımcı olabilecek!, video editörü olabilecek!, yani her evde bir Vizontele olacak. Bizim gibi Pazarlama danışmanlarına, reklamcılara, fotoğrafçılara ihtiyacınız kalmayacak. Gazetelere zaten ihtiyacınız yok artık. Hepsi taraflı baksanıza. Yazarlar mı? Ihhh, kim okuyor ki zaten? Twitter neyinize yetmiyor…
Ve son söz; bu yazıyı buraya kadar okumayan önyargılılar hep kaybedecek. Okumayan, sorgulamayan, hesap sormayan, hak aramayan nesiller geliyor çünkü… Nasıl, her şey çok mu güzel olacak?
Ve sen; Yazıyı buraya kadar okuyan, merak eden, sorgulayan, hesap soran arkadaşım;
Sen başaracaksın. Sen, sana sunulandan daha fazlasını talep edeceksin. Sen haklarını biliyorsun, sen tarihini biliyorsun, sen bu matrix içindeki Neo'sun.